Çin’den Yeni İpek Yolu

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping “yüzyılın projesi” diye nitelenen “Yeni İpek Yolu” planını “Bir Kuşak, Bir Yol” adı altında Pekin’de düzenlediği zirveyle resmen başlattı. Uluslararası toplumda “One Belt One Road” diye anılan ve OBOR olarak kısaltılan projenin zirvesine Rusya, Türkiye, Filipinler dahil 29 ülke lider düzeyinde katılırken dört kıtadan ABD ve Kuzey Kore dahil 100’ü aşkın ülke heyet gönderdi. Projede jeopolitik konumu sebebiyle önemli rol biçilen Türkiye’yi zirvede Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan temsil etti. Çin lideri Şi projeye 124 milyar dolar daha yatırım yapacaklarını duyurdu.

Marshall Planı’nı geçti

Daha önce 900 milyar dolar yatırım açıklanan Yeni İpek Yolu, ABD’nin 2. Dünya Savaşı sonrası Avrupa’yı yeniden inşa ettiği Marshall Planı’ndan beri en büyük yatırım programını oluşturuyor. Avrasya’da altyapı, sanayi bölgeleri, enerji santralları ve boru hatlarına yatırım yapacak olan Çin, Asya ile Avrupa arasında otoyollar, demiryolları, limanlar ve havaalanlarından oluşan bir ağ örecek ve Afrika’ya da kısmen erişecek. Böylece Asya’nın devi Çin’in kadim çağlardan beri süregiden gücü, etkisi ve nüfuzu artacak.

‘Türkiye ulaşım sunacak’

OBOR’un iki ana ekseni var: İlkin İpek Yolu Ekonomi Ekseni ile Çin’in Asya’nın geri kalanı ve Avrupa’ya karasal ticaret bağlantısı, ikinci olarak Hint Okyanusu’ndan Afrika limanları, Akdeniz ve Venedik’e uzanan “Deniz İpek Yolu” kurulması hedefleniyor. Güzergâhında yer alan 65’i aşkın ülke, dünya nüfusunun yüzde 60’ını ve küresel GSYİH’nin üçte birini oluşturuyor. Ama Pekin’in projeden zarar görecek yurttaşların hakları ve çevre sorunlarına hiç değinmemesi dikkat çekiyor.

Erdoğan dün zirvede yaptığı konuşmada “Çok geniş bir coğrafyada ekonomik, siyasi, sosyal, kültürel alanlarda birbiriyle bağlantılı yepyeni bir sistemin tesisi sözkonusu. Bu projenin sürdürülebilir büyüme ve kalkınma vasıtasıyla vatandaşlarımızın hayat standartlarında gerçekleştireceği artış, hepimizin ortak başarısı olacak” dedi.

‘Büyük akıllar buluştu’

Türkiye’nin coğrafi konumu nedeniyle İpek Yolu’nun önemli ülkelerinden biri olduğunu belirten Erdoğan, Marmaray, Yavuz Sultan Selim Köprüsü, Avrasya Tüneli ile İstanbul’da inşası süren yeni havalimanı ve inşasına başlanan Çanakkale Köprüsü’nü sıraladı. Ayrıca “Edirne- Kars Hızlı Tren Demiryolu Projesi’ni Çinlilerle birlikte gerçekleştirmekten memnuniyet duyduğunu” açıkladı.

AB ve Almanya rahatsız

Şi de konuşmasında Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Filipinler Devlet Başkanı Rodrigo Duterte’yi işaret ederek “Bu gerçekten de büyük akılların bir buluşması” dedi. ABD Başkanı Donald Trump’ın “önce Amerika” demesinden beri küreselleşmenin şampiyonluğunu ironik biçimde Çin üstlendi. Şi “İzolasyonizm geriye götürür. Açık dünya ekonomisi için açık bir platform oluşturmalıyız” uyarısı yaparken Putin de “Korumacılık yeni norm oldu. Açıklık, serbest ticaret gitgide daha çok reddediliyor, hem de kısa süre önce baş destekçileri olanlar tarafından” dedi.

Ancak Hindistan projeden rahatsızlığını hiç temsilci göndermeyerek gösterdi ve bunu Çin’i Arap Denizi’ne bağlayacak Çin-Pakistan Ekonomik Koridoru’nun Keşmir’den geçecek olmasıyla gerekçelendirdi. AB çekinceleri olduğunu açıkladı. Zirveye katılan Alman Ekonomi Bakanı Brigitte Zypries daha fazla serbest ticaret ve adil rekabet garantisi verilmezse zirvenin ortak bildirisini imzalamayacağını açıkladı. Zypries tüm dünyadan şirketlerin eşit biçimde yarışması için proje ihalelerinin tümüyle şeffaf olmasını istedi. Britanya Maliye Bakanı Philip Hammond ise ülkesinin Yeni İpek Yolu’nun doğal ortağı olduğunu dile getirdi. Beyaz Saray danışmanı Matt Pottinger, ABD’nin Çin’in projesini memnuniyetle karşıladığını ve Amerikan şirketlerinin en üst kalitede hizmet vermeye hazır olduğunu açıkladı.