Çocuklarda öfke kontrolü için neler yapılmalı?

Öfke en temel insani duygulardan biri ve hayal kırıklığı, engellenmişlik, zorlanma, çaresizlik gibi birçok durumda ortaya çıkan bir durum. Koronavirüs pandemisinde evde geçirilen zamanın artması, uzaktan eğitim ve karantina gibi nedenler yüzünden yaşıtlarıyla sosyalleşemeyen çocuklar daha saldırgan ve öfkeli oldu. Peki çocuklarda öfke kontrolü için neler yapmalıyız?

Acıbadem Maslak Hastanesi uzman klinik psikoloğu Dilara Yamanlar’a göre duyguları tanıtmak, o an ne yaşadığını sesli olarak ona anlatmak çocuğu sakinleştirmek için ilk adım.

Öfkeyle baş etmek mümkün mü?

Öfkeyle baş etmek mümkün fakat tek bir çözüm yolu yok. Öfkenin biyolojik döngüsü nefesle başlar, öfkelendiğimizde farkında olmadan hızlı nefes alıp vermeye başlarız, o yüzden öfkenin en hızlı kontrolü nefesle sağlanır, nefes alış verişimizi kontrollü olarak yavaşlattığımızda ilk patlama anını dinginleştirmiş oluruz. Sonrasında bilişsel olarak yeniden yapılandırma şart. Bir şeye öfkelendiğimizde beynimiz bizi haklı çıkaracak deliller arar, bir nevi kendi kendimizi sinirlendirmeye devam ederiz iç dünyamızda. Derin bir nefes alıp “Bu kadar sinirlenmem beni bir çözüme ulaştırmayacak” demek sakinliğe ulaşmamızın ikinci ve en önemli adımı. Son adım ise ortam değiştirme. Beden bulunduğu ortama koşullanır ve o ortamda bir gerginlik yaşadıysa o gerginlikten çıkmakta zorlanır.

ANNE BABAYA BENZERLER

Ya anne ya da baba çocuğuyla karşı karşıya gelirse?

Öncelikle onun bir çocuk olduğunu kendilerine hatırlatmalılar. Karşımızdakinin bir yetişkin olmadığını birçok şeyi keşfetme aşamasında bir çocuk olduğunu hatırladığımızda tepkilerimiz biraz daha kontrollü olacaktır.

Çocukların öfkesi nasıl olur?

Anne babanın nasıl tepkiler verdiğine göre değişiklik gösteriyor. Çocuklar gözlemci varlıklar, öfkenin ne olduğunu, öfkelenince nasıl tepkiler verildiğini çoğu zaman gözlemleyerek öğreniyor ve aynılarını uyguluyorlar.

Neden bazı çocuklar daha sakinken bazıları daha çabuk öfkelenir?

Yetiştirilme tarzı, ailenin öfkeyi yönetme biçimleri hepsi aktif olarak rol oynar. Daha sakin ve sorunlara çözüm odaklı yaklaşan ailelerin çocuklarında da tepkileri benzer şekilde gözlemleniyor.

Çocuklarda öfke kontrolü için yapılması gerekenler neler?

Örneğin “Şu an öfkelisin, seni çok iyi anlıyorum, kızıyorsun ama şimdi derin nefes al bak biraz sakinleşeceksin, öfkeli olduğun için dediklerini anlayamıyorum derin nefes aldıktan sonra anlatırsan çözüm bulmak için konuşabiliriz” şeklindeki yönlendirmeler ilk kontrolün sağlanmasını sağlayacaktır. İkinci aşama biraz sakinleştiğinde sarılmak ve temasınızı kesmemek, yalnız olmadığını her zaman yanında olduğunuzu hissettirmek öfkesini de kontrol altına almasını kolaylaştıracaktır. Tutarlı olmak, cezadan olabildiğince uzak durmak, yanında kendi öfkemizi yönetebilmek, tepkilerimizi kontrol etmek onun da öfke kontrolü için çok etkili olacaktır.

ALTINDA YATAN DURUMLAR NELER?

• Çocuk kendisini ifade edemiyorsa
• Etrafında bir şeyleri öfkeyle elde eden birilerini gözlemliyorsa
• Ailede öfke kontrolünde sorun yaşayan ebeveynler mevcutsa
• Ailenin yaklaşım tarzı ceza odaklı ya da her istediğini yapma odaklıysa çocuklarda öfke durumlarıyla karşılaşabiliriz.