Covid-19 tedavisini, yapay zeka bulabilir mi?

Persidis kardeşlerin kurmuş oldukları Biovista şirketi 2000’li yıllarının ortasından beri yapay zekayı kullanıp, bilim adamlarını bilimsel araştırma alanı ile buluşturmaktadırlar. Kullandıkları yazılımlar ile ilaç etki ve yan etkileri, etki mekanizmaları, hastalıkla ilişkileri, klinik sonuçlar ve başarı arasında ilişkiler kurmayı başarmışlardır. 

Evrimağacı'nda yer alan makaleye göre, Persidis kardeşler, tedavi incelemelerine başlayarak, Prodigy AI Projesi ile Covid-19’un etkilerine karşı etkili olabilecek ilaçları incelemeye aldılar. 

Bu analizler çerçevesinde örneğin antifibrinolitik ajan olan aprotininin ve anjiyotensin II reseptör blokörü olan irbesartan’ın Covid-19’da sitokin fırtınası ve yüksek viral yük üzerine etkili olabileceğini tespit etmişler. Caplacizumab ve ezetimibe/atorvastatinin pıhtılaşma ve enflamasyona karşı iyi gelebileceği bulunmuş. Likopen ve D vitamininin de yararlı olabileceği düşünülüyor. 

Covid-19’la birlikte yapay zeka ve özellikle makine öğrenme işlemleri için yeni bir süreç başlattı. Makine öğrenmede yazılım geçmişe yönelik tarama yaptığı için, her yeni bir sorun için bu göreve yönelik olarak yetiştirilmesi ve ekleyeceğiniz her yeni değişken için yazılımın yeniden kurulması gerekiyor.

Yeni yazılımlar SARS-CoV-2’nin yaratacağı komplikasyonlar ile buna iyi gelmesi olası ilaçlar ve maddeleri karşılaştırmak üzere hazırlanıyor. Yazılımlar sürekli geliştiriliyor.

Covid-19 öncesi dönemde Biovista’nın yapay zeka ile yapmış olduğu çalışmalardan elde edilen bilgiler ile, laboratuvar koşullarında 100 günlük hayvanı deneyleri ile gösterilebilecek bilgilere erişilebilmiş durumda. 

Yapay zeka ile yapmış oldukları çalışmalar ile 10’dan fazla ilacı 17’den fazla hastalık ile ilişkilendirmiş. Yapay zeka ile yapmış oldukları öngörülerin yüzde 64’nün deneysel olarak ispat edildikleri bildirildi. 

Yapay zeka ile ilaç deneyleri ve ruhsatlandırma süreçlerinin hızlandırılabileceği düşünülüyor. 

Yine Singapur Ulusal Üniversitesi’ndeki bir ekibin kullandığı IDentif.AI (Identifying Infectious Disease Combination Therapy With Artificial Intelligence) yapay zeka yazılımı ile Covid-19’i tedavi edebilecek uygun ilaç kombinasyonları inceleniyor. İlaçların kombine kullanımları ve etkin dozda alımlarının son derece önemli olduğu düşünülüyor.

Yapay zeka, bu süreçte son derece yararlı oluyor. Örneğin, 12 aday ilacın 10 değişken dozda denenmesi için bir milyon olası ilaç kombinasyonuna gereksinim duyulacak. 

Bu miktarda deneyin laboratuvar koşulunda gerçekleştirilmesi olası görünemez. 

IDentif.AI ile yapmış oldukları analizlere göre, HIV ilacı lopinavir/ritonavir Covid-19’a karşı nispeten etkisiz bulunurken, remdesivir tek başına olağanüstü etkili bulunmazken, lopinavir/ritonavir ve remdesivir’in kombinasyon halinde alınmalarının enfeksiyonu üst düzeyde inhibe ettiği bulundu. Deneysel çalışmalar ise bu bulguları destekledi.

Uzmanlara göre, Covid-19 ile mücadelede yapay zeka kullanımı giderek daha fazla önem kazanacaktır.