Cumhuriyet'in ışığıydı

29 Ekim 1923’te, Cumhuriyet ile birlikte dünyaya gelen akademisyen, yazar ve müzisyen Nazan İpşiroğlu, önceki gün İstanbul’da hayata veda etti. Kızı Zehra İpşiroğlu’nun tabiriyle, “Eşi Mazhar İpşiroğlu ile birlikte, kültür ve sanat yaşamımıza büyük katkıları olan” İpşiroğlu, Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği’nin de (ÇYDD) aktif üyesi idi. Türkiye de vaktiyle adı bile bilinmeyen klasik müzik çalgısı ‘Çembalo’yu icra eden ve tanıtımı adına ‘İstanbul Barok Müzik Topluluğu’nu kuran Nazan İpşiroğlu, sanat ve müzik alanlarında birçok esere imzasını attı. Son kitabı ‘Karşılaşmalar ve Düşündürdükleri’nde Ahmet Hamdi Tanpınar, Muhsin Ertuğrul ve Haldun Taner gibi, yaşamında ona dokunan insanları işleyen akademisyen, yarın (çarşamba günü) İstanbul Teşvikiye Camii’nde kılınacak ikindi namazının ardından kılınacak cenaze namazı ile son yolculuğuna uğurlanacak.

İstanbul Üniversitesi’nde felsefe ve sanat tarihi okuyan İpşiroğlu, İstanbul Belediye Konservatuvarı’nda piyano, Freiburg Yüksek Müzik Okulu’nda çembalo ve oda müziği eğitimi görmüştü. 1945’te hayatını birleştirdiği hocası, sonradan hayat arkadaşı olan Mazhar Şevket İpşiroğlu ile sürdürdüğü sanat tarihi çalışmaları ile tanınan İpşiroğlu, son yıllarda çağımızın önemli sorunlarından biri olan “sanatların sınırlar aşırılığı” ve “sanatlararası etkileşim”, özellikle de “resim-müzik etkileşimi” üzerinde çalışıyordu. 27 Mayıs 1960 darbesinde eşi ile birlikte ‘147’ler arasına alınıp üniversiteden uzaklaştırılınca, Almanya’ya göçen İpşiroğlu, ÇYDD Yayınları kapsamında, ortak imzalar eşliğinde yayına hazırladığı eğitim kitaplarıyla da adından söz ettirdi. Bir kız, bir de erkek çocuk sahibi olan akademisyenin yazdığı bu kitaplar arasında, “Yaratıcı Toplum Yolunda Çağdaş Eğitim” (Jale Baysal, Zehra İpşiroğlu, Şeyda Ozil ile), “Çağdaş Kültürümüz”, “Çağdaş Eğitimde Sanat” ve kızı Zehra İpşiroğlu ile birlikte hazırladıkları, “Gelin Çocuklar Birlikte Düşünelim”, “Yaratıcı Okuma I-II” ve “Bir Kitap Hazırlıyoruz” da bulunmaktaydı.

'Türkiye'de iç savaş uyarısı' yapmıştı

Nazan İpşiroğlu, 28 Ekim 2007’de basına verdiği bir röportajda, ‘Türkiye’nin gidişatı’ hakkında şu yanıtı vermişti: “...Tepeden inme devrimlerde liseler, üniversiteler ve bölümler olur. Bana birisi profesör dese, hakaret eder. Çünkü çok ayağa düştü. 1950’de nüfus patlaması oldu ama planlaması yapılmadı. Kız - erkek ayrımı yapıldı ve kızlar satılık mal oldu. Burada dinin de etkisi var. Çünkü dinimiz çok otoriteye bağlı bir din. Atatürk, “Her ailenin çocuğuna din eğitimi verecek kadar din bilgisi vardır. O nedenle okullarda öğretilmesine gerek yok” derdi. Bu olumsuz bir sonuç getirdi. Ya çok kör gözüne dindar oldular ya da hiç din eğitimi almadılar. Şimdi hâlâ, “Türkiye Malezya olur mu?” diye tartışıyoruz. Türkiye ne İran, ne de Malezya olur. Ama bir Cumhuriyetçiler ve İslami kesim arasında iç savaş çıkabilir.”

Kimi öncü kitapları

Oluşum Süreci İçinde Sanatın Tarihi (M.Ş. İpşiroğlu ile) / Sanatta Devrim (M.Ş. İpşiroğlu ile birlikte) / Düşünmeye Çağrı (M.Ş. İpşiroğlu ile) / Kök-Atatürkçülük (M.Ş. İpşiroğlu ile) / Resimde Müziğin Etkisi / Sanattan Güncel Yaşama, / Resimde Alımlama Boyutları ve Çeşitlemeleri, / 20. Yüzyıl Sanatında J.S. Bach /