Dengesizlikler şokun şiddetini artıracak

Bilkent Üniversitesi İktisat Bölümü öğrertim üyesi Prof. Dr. Erinç Yeldan ile İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu Fed’in faiz artırım kararını değerlendirdi.

Prof. Yeldan, kararın “gecikmiş bir adım” olduğuna işaret etti. Fed’in ve bu çerçevede diğer merkez bankaları ve uluslararası finans derecelendirme kuruluşlarının ortak arzusu ve beklentisinin küresel para ve mali piyasalarının yeniden “olağan koşullarına geri dönmesi” olduğuna değinen Yeldan, “Ancak cin şişeden çıktı. Zira 2009 öncesine göre dünyada likidite toplam para arzı olağanüstü genişletilmiş durumda” dedi. Sadece Fed’in bilançosunun 3 misli büyüdüğünü belirten Yeldan, “Dolayısıyla mevcut sorun söz konusu aşırı para bolluğunun sıcak likitide fazlasının nasıl emileceği ve faize duyarlı bir para politikasının nasıl izleneceğini bulmak” dedi.

Kararın Türkiye’ye etkileri konusunda da Yeldan, hukukun üstünlüğünün zedelendiği, uluslararası güvenlik konusunda ülkenin izlediği dış politikanın itibarsız olarak değerlendirildiği bir konjonktürde sadece teknik anlamda para politikası değil politik ekonomi konusunda da çok ciddi kırılganlıklar olduğunu belirtti. Yeldan, “Mevcut dengesizlikler, kırılganlıklar altında aslında belki çok küçük olması gereken bu etkilerin Türkiye’ye yaratacağı şoklar öngöremediğimiz biçimde ve şiddette olabilecektir” dedi.

‘Elde döviz tutmak saatli bomba gibi’

Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, kararın beklenilen bir karar olduğunu, o nedenle de şimdilik piyasalarda çok büyük bir etki yaratmadığını söyledi. Türkiye’deki yurttaşlar açısından asıl önemli olanın kararın döviz kurlarını nasıl etkileyeceği olduğuna dikkat çeken Kozanoğlu, Türkiye’de 186 milyar dolarlık döviz mevduatı bulunduğunu söyledi. Elinde döviz tutanların dövizin daha da yükseleceğini düşündüklerini belirten Kozanoğlu, Türkiye açısından bunun “saatli bomba gibi” olduğuna dikkat çekti.

Kozanoğlu, özellikle finansal olmayan şirketler açısından çok büyük borç yükü bulunduğunu, bunun 100 milyar dolarının yurtdışına, 100 milyar dolarının da Türkiye’deki bankalara olan borçlar olduğunu söyledi. Bunun da kredi riski yarattığına dikkat çeken Kozanoğlu, şunları söyledi: “Dünyada tekrar bir finansal kriz dalgası yayılabilir. Fed özellikle bu endişe ile tetiğe bastı gibi görünüyor. Ekonominin büyümesi açısından faizin yükseltilmesi sakınca oluşturuyor ama özellikle finansal piyasalardan gelecek daha büyük bir kasırgayı önlemek için buna başvuruldu.

‘Enerji şirketleri iflas edecek’

Kozanoğlu, göstergelerin küresel krizin atlatılamadığını ortaya koyduğunu belirterek, “ABD hapşırırsa bizim gibi ülkelerin grip olduğunu göz önüne alırsak önümüzdeki haftalarda oluşabilecek finansal piyasalardaki yeni sarsıntılar bize fazlasıyla yansıyacaktır. Özellikle enerjide ciddi bir iflas dalgasının gelmesi ihtimali oldukça yüksek görünüyor.”