Enflasyon fırtınası: 14 yılın zirvesinde

Haziran ayında enflasyon tarihi zirveye yükseldi. Manşet enflasyonla birlikte çekirdek gösterge ve gıda enflasyonunda da tarihi zirveler kaydedildi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre haziranda tüketici fiyatları yıllık yüzde 15.39 artış gösterdi. Aylık enflasyon ise yüzde 2.61 oldu. Hem aylık hem de yıllık enflasyon rakamları piyasanın beklemediği kadar yüksek geldi. Yıllık enflasyon en son Ocak 2004’te yüzde 16.22 seviyesini görmüştü. Buna göre 14 yıl beş ay sonra bu rakama en yakın enflasyon gerçekleşti. Enflasyon fiyatlar genel düzeyindeki sürekli artışı ifade ediyor. Son rakamlara göre geçen yıl 100 lira ödenen bir mal veya hizmet için bu yıl 115.39 lira ödeniyor. Patates soğan TÜİK verilerine göre TÜFE’de aylık en yüksek artış yüzde 5.98 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda oldu ve manşet enflasyona yüzde 1.4 civarında katkı yaptı. Patates ve soğan başta olmak üzere işlenmemiş gıda fiyatlarında yaşanan artışların enflasyonu yukarı taşıması bekleniyordu. Aylık bazda haberleşmede yüzde 4.76, ulaştırmada yüzde 2.66, ev eşyasında yüzde 2.24, eğlence ve kültürde yüzde 2.16 artış gerçekleşti. Aylık düşüş gösteren tek grup yüzde 1.15 ile giyim ve ayakkabı oldu.

Ulaşım gaza bastı

Enflasyona ulaştırmanın katkısı 0.46 puan olarak hesaplanırken, benzin, motorin ve oto gazda, petrol fiyatları ve döviz kuruna bağlı artış yaşanması durumunda, bu mallara uygulanan özel tüketim vergisinin (ÖTV), gerçekleşen artış kadar azaltılmasına karar verilmesine rağmen yaşanan bu artışın, otomobil fiyatları ve ulaşım ücretlerindeki artıştan kaynaklandığı belirtiliyor. Yıllık en fazla artış yüzde 24.26 ile ulaştırma grubunda gerçekleşirken, bu kalemi yüzde 18.91 ile ev eşyası, yüzde 18.89 ile gıda ve alkolsüz içecekler izledi.

Üreticinin maliyeti tüketiciyi yakacak

Yıllık üretici fiyatları da Temmuz 2003’ten bu yana en yüksek seviyeye çıktı. Üretim maliyetlerindeki yukarı yönlü baskılanma enflasyonist risklerin artmasına neden oluyor. Üretici fiyatları endeksi (Yİ-ÜFE) aylık yüzde 3.03, yıllık yüzde 23.71 artış gösterdi. ÜFE, daha tüketiciye yansımamış olan maliyet artışlarını gösteriyor. Buradaki yüksek oranlı artışlar bir sonraki dönemde TÜFE açısından da olumlu sinyaller vermiyor. İthal girdi kullanımı çerçevesinde döviz kurlarındaki artışın etkisi ara malına yüzde 3.52 artış olarak yansırken, bu durum imalat sanayiindeki maliyetleri de yüzde 3.16 artırdı. Petrol fiyatlarındaki artışın etkisiyle enerji grubu yüzde 3.21 arttı. Öte yandan özel kapsamlı TÜFE göstergelerinden “B” (İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜ- FE) endeksindeki artış haziranda yıllık olarak yüzde 12.77’den yüzde 14.58’e, “C” (Enerji, gıda ve alkolsüz içecekler, alkollü içkiler ile tütün ürünleri ve altın hariç TÜFE) yüzde 12.64’ten yüzde 14.60’a yükseldi. Haziran gerçekleşmesinin ardından enflasyonun gelecek aylarda yüzde 16 civarına gelmesi bekleniyor.

KİM NE DEDİ?

Eylülde tepe yapar

Goldman Sachs, yıl sonu manşet enflasyon tahminini yıllık yüzde 13’ten yüzde 14’e yükseltti. Tahminleri aşan enflasyon verilerinin ardından rapor yayımlayan Goldman Sachs ekonomistleri Clemens Grafe, Erik Meyersson ve Murat Ünür, gıda enflasyonu dinamiklerinin öngörülmesinin zor olduğunu belirtirken raporda “Hem manşet hem de çekirdek enflasyonun yükselmeye devam etmesini ve baz etkisiyle eylülde tepe yapmasını bekliyoruz”

Yeni zamlara dikkat

QNB Finansbank Başekonomisti Gökçe Çelik, “Çekirdek ve üretici fiyatlarındaki artış daha yüksek ve yapışkan bir enflasyona sinyali veriyor. Bu bağlamda, kamu hizmetlerinde (elektrik, doğalgaz) fiyat artışları artık kaçınılmaz olabilir. Bu faktörler göz önüne alındığında, enflasyonun önümüzdeki aylarda yüzde 16’nın üzerinde olacağını, yıl sonunda yüzde 15.5’e gerileyeceğini düşünüyoruz” diye konuştu.

Yüzde 16'yı görür

İş Yatırım Ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu, enflasyonda başta gıda sürprizi olmak üzere diğer alt kalemlere yansıyan bir yükseliş olduğunu söyleyerek, “Çekirdek enflasyon görünümündeki bozulma da devam ediyor. Bugünkü enflasyon sürprizi ve üretici fiyatlarından gelen baskıyı da hesaba katarak enflasyonun gelecek aylarda yüzde 16 seviyelerine yaklaştıktan sonra baz etkisi ile yılın son aylarında sınırlı gerilemesini ve yılı yüzde 14’te kapatmasını bekliyoruz. Bir önceki tahminimiz yüzde 12 idi” dedi.

Benzin yansıyacak

GCM Menkul Değerler Araştırma Uzman Enver Erkan, “Başta ulaştırma, haberleşme, ev eşyası olmak üzere tüm kalemlerde önemli artışlar görülüyor. ÜFE enerji maliyetlerinin artan Brent petrol fiyatı çerçevesinde hızlı artmaya devam ettiğini görüyoruz, bu yüzden orada ilerleyen aylarda akaryakıt kaynaklı önemli fiyat artışlar olabilir” yorumunu yaptı.