Galeano ile baş eğmeyenlerin tarihi

Objektif olayları bir tutam öznel sosla anlatırken nasıl alternatif bir tarih yaratılabileceğini kanıtlamış adeta Eduardo Galeano. Ona göre tarih, deneyimlenebilen, tanıklık edilebilen bir insanlık yürüyüşü...

Biraz deneme tadında, biraz roman havasında, çokça kronolojik bir tarihin itinalı anlatımı, 20. yüzyılın başlarından neredeyse koca bir yüzyılın sonlarına kadar geçmişten günümüze kurulan bir köprü adeta. Bu köprü, bazen ayna işlevi de görüyor, bire bir yansılayabiliyor günümüzü. Güney Amerika’nın yüz yıla yakın kesiti, tüm insanlık tarihinin minik bir özeti gibi.

ZAPATA’DAN CHE’YE İZLER

Tarihe dönük anlatılar da mevcut, sinemaya dair izlenimler de... Şarkılardan bozma hüzünlü dörtlükler de isyankâr Zapata’dan izler/sessizlikler de... Kiminin kimine istilası da, başkasının başkasına eziyeti de... Eğitimin eğitilemezliği de, devrimin aldığı bir milyon can da... Frida’nın acıyla yoğurulmuş kahkahalarıyla harmanlanan olağanüstü yağlıboya tabloları da...

“Kunduracı devrimci” Miguel Marmol’ün yeniden doğuşları da... 1930 Buhranı da... General Maximiliana Hernandez Martinez’in komünist partinin kazanmasıyla oyların sayımını sonsuza kadar askıya alması da... “Siyah” ve “Kızıl” tehdidine karşı izlenecek yol da...

Albert Einstein’ın atom bombasını bulmak istemeyişi de... Picasso’nun Neruda’ya saygılarını sunması da... Marilyn Monroe’nun vaftiz edilmesi de... Tüm bunlara dahil...

Fidel’in köleliğe isyanı ve onun güçlerine katılan Che de... Eğer onları ciddiye alsaydı, Küba tuvalet cennetine dönüşebilirdi onun deyişiyle... “Aradığım bu değil ama olasılıkların mantıksal hesabında bu da var” diyor üstelik Che Guevara, anne ve babasına veda ederken de...

Astronotlar Armstrong ve Aldrin’in dünyaya farklı bir açıdan bakan gözleri de konuşuyor sanki: “Yeryüzü bizi süt ve zehirle emziren bir meme değil, evrenin ıssızlığında dönen, muhteşem bir donmuş kütle.”

Gabriel Garcia Marquez’in Nobel alıp yüz yıllık yalnızlığa mahkûm topraklardan bahsetmesi de... “Dinmeyen acılar eksik olan özgürlüklerdir” ve tüm bunların toplamıdır öznesi insan...

Ateş Anıları - III, Rüzgârın Yüzyılı / Eduardo Galeano / Türkçesi: Süleyman Doğru / Sel Yayıncılık / 375 s. / Haziran 2020.