Hâkimlere 'fişleme' ayıbı

AKP hükümetinin “Artık fişleme olmayacak” yönündeki açıklamalarına karşın Adalet Bakanlığı, 2004’te çıkardığı yönetmelikle hâkim adaylarını “fişlemeyi” sürdürüyor. Hâkim adayları için düzenlenen “gizli fiş”lerde, adayların “giyimi” ile “kumara veya içkiye düşkünlüğü” sorgulanıyor. Bu yönetmeliğe göre söz konusu “fiş”lemeler gerekçe gösterilerek hâkim adayının adaylığına son verilebiliyor.

Hâkim ve savcı adaylarının meslek öncesi eğitimlerine ilişkin yönetmelik, 1 Haziran 2004’te Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. 6 yıldır uygulanan yönetmelikte, hâkim adayları için üç adet “gizli fiş” örneği yer alıyor. Bu fişler, Adalet Bakanlığı tarafından adliyelerdeki Adli Yargı Adalet Komisyonları’na gönderiliyor. Komisyonlar da bunları hâkim ve cumhuriyet savcılarına dağıtıyor. Hâkim ve cumhuriyet savcılarının doldurduğu “1 numaralı gizli fiş”te 12 adet soru yer alıyor. Bu sorular şöyle:

“İşine bağlı mıdır? Disipline uyar mı? Verilen görevleri eksiksiz ve süresinde yapar mı? Görevini yapmakta kabiliyeti ve başarısı nasıldır? Kendisinin veya ailesinin şeref ve haysiyet ihlal edici fiil ve hareketleri var mıdır? Memuriyet şeref ve haysiyetini ihlal edecek şekilde kumara ve içkiye düşkünlüğü var mıdır? Amirlerine veya arkadaşlarına karşı tutum ve davranışları nasıldır? Giyimi hâkimlik onuru ile bağdaşıyor mu? Gizli tutulması gereken bilgileri ifşa ediyor mu? Güveni sarsacak halleri var mıdır? Hâkimliğe uymayan diğer halleri görülmüş müdür? Hâkimlik ve cumhuriyet savcılığı görevlerinden hangisini daha iyi yapabilir? (Sadece adli yargı hâkim adayları için doldurulacaktır.)”

Belgeyi, adayın staj yaptığı yerdeki hâkim ve cumhuriyet savcısı doldurarak, Adli Yargı Adalet Komisyonu’na geri gönderiyor.

“2 numaralı gizli fiş”i ise adliyelerdeki Adalet Komisyonu Başkanı düzenliyor. 2 numaralı fişin altında da “Bu fiş son eğitim döneminin veya staj döneminin bitim tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde doldurularak Personel Genel Müdürlüğü’ne gönderilecektir” ibaresi yer alıyor. Adalet Komisyonu Başkanı, “fişleme” belgesini doldururken “1 numaralı fiş”i de dikkate alıyor. 2 numaralı belgedeki “Adayın mesleğe kabule engel bir hali var mıdır? Varsa nelerdir” gibi bazı soruları yanıtlayan komisyon başkanı, son olarak da “kişisel görüş ve kanaat”ini açıklıyor. “3 numaralı fişi” ise Adalet müfettişleri dolduruyor. Bu belgede adayın, “kişisel özelliği, şahsi ve ailevi durumu, sonuç ve kanaat” gibi yoruma açık başlıklar yer alıyor. Tüm bu “fiş”ler, hâkim adayının sicil dosyasına konuluyor. Buradan çıkacak sonuç da hâkim adayının meslekteki kaderini belirliyor.

Söz konusu yönetmeliğin “Adaylık Süresi İçinde Göreve Son Verme” başlıklı 16. maddesi “Adayın; a) Adaylığa atanma niteliklerinden herhangi birini taşımadığının sonradan anlaşılması, b) Adaylığa alındıktan sonra bu niteliklerden herhangi birini yitirmesi, c) Adaylık süresi içindeki davranışlarında hâkimlik ve savcılık mesleğiyle bağdaşmayacak tutumlarının, göreve devamsızlığının, bilgi ve iş yapma kabiliyeti bakımından yeterli olmadığının düzenlenen (1), (2) ve (3) numaralı gizli fişlerle gerekçeli olarak ve birbirini teyit edecek şekilde tespit edilmesi hallerinde adaylığına Bakanlıkça son verilir” hükmünü içeriyor. Benzer madde, Hâkimler ve Savcılar Yasası’nın 12. maddesinde de yer alıyor.