İşçi ve memurları aralık ayında yoğun ve sıkıntılı günler bekliyor

İşçi ve memurları aralık ayında yoğun ve sıkıntılı günler bekliyor. Ocak ayında asgari ücretin bin 300 liraya çıkması karşılığında işverenler de UİS kartını açtı. UİS’nin içerisinde işçilerin iş güvencelerini ortadan kaldıran birçok düzenleme yer alıyor. Hükümet uzun süredir UİS’nin içerisinde yer alan bu düzenlemeleri yaşama geçirmek istiyor. Bu çerçevede aralık ayında çalıştay düzenlenecek. Çalıştaya işçi, işveren ve hükümet yetkilileri katılacak. Ankara’daki çalıştayda UİS’de yer verilen düzenlemelerin yaşama geçirilmesi ele alınacak. Sonrasında da başta İş Yasası olmak üzere çalışma mevzuatında değişiklikler yapılacak. UİS’nin temeli “esnek çalışmaya” dayanıyor. Esnek çalışmanın en bilinen modelleri de, “kısmi süreli çalışma”, “belirli süreli çalışma”,  “uzaktan çalışma”, “evden çalışma”, “özel istihdam büroları aracılığıyla çalışma”, “çağrı üzerine çalışma” olarak sıralanıyor.

 

 

 “Kısmi süreli çalışma” normal çalışma süresinden daha az sürede yapılan çalışma anlamına geliyor. Türkiye’de haftalık 30 saatten az olan çalışmalar “kısmi süreli çalışma” olarak geçiyor. “Belirli süreli çalışma” belirli bir işin tamanlanması ile sınırlı olan çalışmayı ifade ediyor. Özel istihdam büroları aracılığıyla çalışmada, bu bürolara işçi kiralama yetkisi veriliyor. İşçi arayan firmalar bu bürolardan işçi kiralıyor. Sendikalar “kölelik düzeni” olarak nitelendirdikleri bu sisteme karşı çıkıyor. 

 

Esnek çalışma modellerinden olan uzaktan çalışma, işçinin işyerine bağlı olmaksızın dışarıdan çalışması anlamına geliyor. Evden çalışma modelinde de işçi bir veya daha fazla işverene bağlı olarak kendi evinden istenilen malı veya hizmeti üretiyor. “Çağrı üzerine çalışma” modelinde ise, örneğin hastane, otel, lokanta gibi işyerlerinde talebin arttığı dönemlerde işçi çalıştırılıyor. Esnek çalışma modellerinde işin başlangıç ve bitiş saatleri değişkenlik gösteriyor. İşveren işin başlangıç ve bitiş saatini belirliyor. Ayrıca esnek çalışma modellerinde “toplu sözleşme de” yok. Belirli bir iş ve işyeri olmadığı için sendikalar da örgütlenemiyor. İş güvencesi ortadan kalkıyor. Ayrıca izin, yemek, mesai ücreti gibi sosyal haklar da yok. Esnek çalışma ile ilgili İş Yasası’nda sınırlı düzenlemeler yer alıyor. Bu nedenle esnek çalışma modelleri yaşama geçirilemiyor. Hükümet mevzuatta değişiklik yaparak esnek çalışma modellerini tanımlamak ve yaşama geçirmek istiyor. Aralıktaki çalıştayın ardından bu konuda adım atılacak. 

 

 

UİS’de yer alan bir diğer konu da kıdem tazminatları. Kıdem tazminatlarını fona dönüştürmek isteyen hükümet şimdiye kadar bu isteğini gerçekleştiremedi. UİS’de “kıdem tazminatının yüksekliği, işletmeler açısından önemli bir maliyet kaleminin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. İşletmeler bu yükten kurtulmak için kayıt dışı istihdama yönelebilmekte ya da çalışanların kıdem tazminatına hak kazanmasını önlemek için kanuna karşı hile yoluna başvurabilmektedir. Bunun sonucunda, işletmelerde önemli oranda verimlilik kaybı yaşanmaktadır” değerlendirmesi yer alıyor. Ayrıca UİS’de işçilerin kıdem tazminatına erişme düzeyinin yetersiz olduğu da savunuluyor.

 

Kıdem tazminatı alacağının işyerleri arasında transfer edilemediği, işgücü hareketliliğini sınırlandırdığı ifade edilen UİS’de, “Uygulamada sıklıkla işini değiştermek isteyen çalışanların söz konusu tazminatı kaybetmemek için işinden ayrılmadığı yahut iş değiştirmek üzere iş sözleşmesini feshederek birikmiş kıdem tazminatı hakkını kaybettiği gözlenmektedir” vurgusu da yapılıyor. Hükümet aralık ayındaki çalıştayın ardından kıdem tazminatında değişikliği bir kez daha gündeme getirmeyi hedefliyor. 

Bunun dışında Aralık ayında memurlarla ilgili değişikliklerin de masaya getirilmesi bekleniyor. Hükümet memurların temel yasası olan 657 sayılı Devlet Memurları Yasası’nda kapsamlı değişiklik yapmayı hedefliyor. Yapılacak değişikliklerle memurların iş güvencesi ortadan kalkacak. Memurlar da işçiler gibi işten atılabilecek.