Meksika tipi başkanlık

HDP Mersin Milletvekil Dengir Mir Mehmet Fırat, “Amerika ve Meksika tipi başkanlık sistemlerinin tartışılabileceğini” vurgularken, “Biz Türk usulü başkanlık sistemine karşıyız” dedi. HDP İstanbul Milletvekili Celal Doğan da Amerikan tipi başkanlık sisteminin tartışılabileceğini ifade ederken, bunu tartışmanın teslim olmak anlamına gelmeyeceğini söyledi.

HDP Mersin Milletvekili Fırat, bütün sistemlerin tartışılabileceğini söyledi. Fırat, “Başkanlık, yarı başkanlık, meclis hükümeti veya parlamenter sistem... Hepsi tartışılabilir. Bizim karşı olduğumuz Türk usulü başkanlık sistemidir” dedi. Fırat sözlerini şöyle sürdürdü:

“Ortadoğu’da da başkanlık sistemleri var Saddam, Kaddafi gibi. Bizim karşı olduğumuz onlar gibi Türk tipi başkanlık sistemi. Güçlerin kesin olarak birbirinden ayrı olduğu kontrol mekanizmalarının işlediği bir sistem tartışılabilir. Ben şahsen Amerikan sistemine karşı değilim. Ama zannetmiyorum ki Erdoğan bunu kabul etsin. Sayın Cumhurbaşkanı bugün Obama’dan daha fazla yetki kullanıyor. Amerika sistemi gibi bir sistemi istemez, Ortadoğu tipi ister.”

Fırat, Meksika modelini de uygun gördüğünü vurgularken, “Meksika 2000’lerde anayasasını yeniledi. Amerika’daki başkanlığı kopya etti. Tayyip Bey de bir ara Meksika modelinden bahsetti. Ama onun kastettiği eski diktacı modeldir. Amerikan modelini esas alıyorum ben. Meksika modeli de tartışılabilir” görüşünü dile getirdi. Fırat, bu yönde bir anayasa değişikliğinin meclisten 500 oyla geçse bile referanduma götürülmesi gerektiğini vurguladı.

Fırat, değerlendirmelerinin, “seni başkan yaptırmayacağız” söylemiyle çelişip çelişmediği sorusuna da “Biz Türk usulü anlamında söyledik. Seni diktatör yaptırmayacağız anlamındaydı. Çelişmez” karşılığını verdi

Doğan: Her sistem tartışılabilir

HDP İstanbul Milletvekili Celal Doğan da “Her sistem, her konu, her kurum tartışılabilir. Karşı çıkıp ya da yandaş olarak, bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olup zıtlaşıyoruz. Mademki yeni bir anayasaya ihtiyaç var herşey tartışılabilir” dedi. Parlamenter demokratik rejimin de tartışılabilecğini de kaydeden Doğan, yüzde 10 barajı ve lider sultasının sakıncaları üzerinde durdu. Doğan, “Ülke için her sistem tartışılabilir ama Türkiye’ye getirilmek istenen Türk sistemi. Ben başkan oldum kanunları ben çıkartırım, hükümeti ben atarım demek olmaz. Amerika’da fren sistemi var. Kanun çıkarma yetkisi yok. Bunlar benim şahsi düşüncelerim. Tabii partim ne karar alırsa o yönde davranırız. HDP bütün zıt fikirlerin tartışılabildiği bir partidir. Tartışılabilir demek teslim olamak anlamına gelmiyor” diye konuştu. Doğan şunları söyledi: “Biz her konuda masaya oturacak kadar bilgi ve birikim sahibiyiz. Türkiye’de siyasi parti başkanları parlamenter rejimin hazzını asla tattırmadılar. Hepsi partiyi kendi malları ve mülkleri saydılar. İçinde halkın olmadığı bir sistem dayatılamaz.”

Meksika tipi başkanlık

6 yıllık diktatörlük

Meksika’da ABD’den çok daha geniş yetkilere sahip bir başkanlık sistemi var. Erdoğan’ın da örnek verdiği bu sistemi, siyasi gözlemciler, ‘6 yıllık diktatörlük’, ‘Emperyal başkanlık’ yorumlarıyla eleştiriyor. Başkanı tek turlu seçimle halk seçiyor. En fazla oy alan kişi Başkan oluyor. Şu anki başkan Nieto, yüzde 38’le 2012’de seçildi. Başkan 6 yıllık için seçiliyor. Bir daha seçilme şansı yok. Başkan yardımcısı ve başbakan bu sistemde yok. Tüm yetkiler başkanda. Başkanın bakanları, Anayasa Mahkemesi yargıçlarını, başsavcıyı, emniyet müdürünü ve kuvvet komutanlarını büyükelçileri atama yetkisi var. Meclisin kabul ettiği yasaları, bütçeyi veto edebiliyor, yasa tasarısı sunabiliyor. Savaş ve barışa karar verebiliyor, milletlerarası anlaşmaları müzakere yetkisi mecliste değil başkanda.

ABD tipi başkanlık

Kesin söz başkana ait

ABD’de yürütme organı Başkan, yasama organı iki meclisli Kongredir(Temsilciler Meclisi ve Senato). Başkan Kongreyi feshedemediği gibi Kongre de başkanı istifaya zorlayamaz.. Başkan 4 yıllık bir süre için seçilir. Başkan sadece iki devre (4+4) seçilebilir. Başkan Hükümet üyelerini atar, hükümet toplantılarında kesin söz Başkana aittir. Kongre’nin kabul ettiği yasaları veto edebilir. Başkan silahlı kuvvetlerin başkomutanıdır. Yüksek Mahkeme Yargıçları Başkan tarafından atanır, senatonun onayı gerekir. Sistemin en önemli temellerinden birisi olan Kongre, Temsilciler Meclisi ve Senato’dan oluşur. Kongre, yasa yapma gücünü anayasa sınırları içinde serbestçe kullanabilmektedir. Yasa yapma gücü daima iki meclisin anlaşması ile uygulama bulabilmektedir.