Merkez Bankası yönetiminin perde arkası

Merkez Bankası (MB), son dönemde gece yarısı görevden almalarıyla gündeme geliyor. 

Son olarak MB Başkan Yardımcısı Murat Çetinkaya geçen günlerde görevden alınmıştı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla Resmi Gazete’de yayımlanan kararnamenin ardından, Çetinkaya’nın yerine Mustafa Duman atanmıştı.

Erdoğan, yaklaşık iki hafta önce ise MB Başkanı Naci Ağbal'ı görevden almış, yerine Yeni Şafak yazarı Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu'nu getirmişti. Bununla birlikte Cumhuriyet tarihinde ilk kez, Merkez Bankası'na 20 ay içinde dördüncü başkan atanmıştı.

MUSTAFA DUMAN VE MORGAN STANLEY BAĞLANTISI

MB’nin yeni Başkan Yardımcısı Mustafa Duman, Morgan Stanley Türkiye Direktörü olarak görev yapıyordu.

AKP ekonomideki kötü gidişi “Dış güçlerin oyunu” olarak açıklarken, Morgan Stanley Türkiye Direktörü’nü MB Başkan Yardımcılığına getirilmesi ise dikkat çekti.

Amerikalı yatırım bankası Morgan Stanley, 1935 yılında kurulan ülkenin en büyük ikinci bankası JP Morgan'dan bölünerek 1997 yılında kurulmuştu. Morgan Stanley’in, ilk adı “Morgan Stanley Dean Witter & Co” idi. Firmanın ismi daha sonra “Morgan Stanley” olarak değiştirilmişti.

BİR DÖNEM BERAT ALBAYRAK’IN ANLAŞTIĞI MCKINSEY AYRINTISI

Morgan Stanley’in Başkan ve İcra Kurulu Başkanlığı görevinde ise James Patrick Gorman bulunuyor. Gorman, McKinsey adlı danışmanlık şirketinde 10 yıl yöneticilik yapmış ve kıdemli ortak olmuştu. 

Geçen yıllarda McKinsey danışmanlık şirketi, eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın döneminde tartışmalara neden olmuştu.Berat Albayrak, 2018 yılında, Türkiye’nin Yeni Ekonomi Programı çerçevesinde kurulan Maliyet ve Dönüşüm Ofisi için McKinsey ile çalışacağını duyurmuştu.

Albayrak’ın bu açıklaması muhalefetle birlikte AKP’lilerin de tepkisine yol açmıştı. Ardından Erdoğan, McKinsey ile yapılan anlaşmayı iptal ettiğini duyurmuştu.

MORGAN STANLEY’NİN SABIKALI GEÇMİŞİ

Morgan Stanley ise kendisine açılan davalarla sık sık gündeme gelmişti. Bu davalardan en bilineni ise 2015 yılında gerçekleşmişti.

ABD Adalet Bakanlığı, 2008 yılındaki finans krizi öncesinde sattığı “Mortgage” destekli tahvil alımlarında yatırımcıyı yanlış yönlendirdiği gerekçesiyle Morgan Stanley'e 2,6 milyar dolarlık ceza vermişti.

200 MİLYON EUROLUK TAZMİNAT DAVASI AÇMIŞLARDI

Giyim Sanayicileri Dış Ticaret (GİSAD), 2019 yılında Morgan Stanley ile mahkemelik olmuştu. Morgan Stanley, verdiği 200 milyon dolarlık krediyi ödemediği gerekçesiyle GİSAD'ın mal gönderdiği firmalara, derneğin iflas ettiğini ve ödemeleri direkt kendilerinin alacağını belirten bir mesaj yollamıştı.

Olayın ardından Morgan Stanley'e karşı 2 milyon euroluk dava açan GİSAD, sonrasında da 200 milyon euroluk manevi tazminat davası açmıştı.

Aynı yıl, Fransa'da finansal piyasalar düzenleyici kurumu Autorité des Marchés Financiers (AMF), Morgan Stanley'e ülke tahvillerinde "Manipülasyon" nedeniyle 20 milyon euro (22.04 milyon dolar) ceza verdiğini açıklamıştı.

2018 yılında ise küresel fon yatırımcıları, aralarında Morgan Stanley'in olduğu 16 bankanın, 2003 ve 2013 arasında yapılan döviz işlemlerine ilişkin alım-satım emirlerini ve pozisyonlarını kendi aralarında gizlice paylaşarak kurları manipüle ettikleri gerekçesi ile New York kentindeki Manhattan Bölge Mahkemesinde dava açılmıştı.

ŞİRKETE MİLYARLIK DAVALAR AÇILMIŞTI

Morgan Stanley’nin davaları bunlarla da bitmiyor. Şirketin son 20 yıldaki davalarından öne çıkanlar şöyle:

2003: Morgan Stanley’e Ulusal Menkul Kıymet Satıcıları Birliği (şimdi Finans Endüstrisi Düzenleme Kurumu –FINRA-) tarafından 1,4 milyar dolarlık dava açılmıştı. ABD’de açılan davada, Morgan Stanley 125 milyon dolar ödemeyi kabul etmişti. Dava konusu ise “Kasıtlı olarak yanıltıcı araştırmalar yapmaktı.”

2004: New York Borsası (NYSE), müşterilerini yanlış yönlendirdiği için Morgan Stanley’e hem kınama hem de 140 bin dolar ceza verdi. Yine Eylül 2004’te yanlış bilgilendirme nedeniyle Morgan Stanley’e 19 milyon dolar ceza verildi. Bu zamanlar NYSE’nin verdiği en büyük ceza buydu.

2005: Morgan Stanley'in, Ronald Perelman'a “Sunbeam” hakkında yeterli bilgi vermediği, bu nedenle onu dolandırdığı ve 604 milyon dolar zarar verdiği tespit edilmişti.

2007: Müşterileri yanlış bir şekilde ücretlendirmekle suçlanan firma, 1,5 milyon dolar para cezası ödemişti. 

2008: Satış ve pazarlamasında açık artırma oranlı menkul kıymetleri yanlış tanıtmakla suçlanmıştı.

2009: Morgan Stanley yöneticisi bilgi ticareti yapmakla suçlanmıştı. 

2010: Şirket, yasaklanmış ticaret faaliyetlerini gizleme girişimi ile ilgili olarak 14 milyon ödemeyi kabul etmişti. 

2011: ABD Adalet Bakanlığı, elektrik fiyatını belirleme skandalındaki rolü nedeniyle Morgan Stanley'den 4.8 milyon dolarlık ceza istemişti.

2012: Morgan Stanley 4,8 milyon dolar para cezası ödemişti.

2014: Morgan Stanley, ABD Federal Konut Finansmanı Ajansı ile “Mortgage” menkul kıymetleriyle ilişkili tüm riski gizlemenin cezası olarak ABD hükümetine 1.25 milyar dolar ödemeyi kabul etmişti. 

2015: Morgan Stanley, altı yıldan uzun süredir kısa vadeli raporlama ve kural ihlalleri nedeniyle 2 milyon dolar para cezasına çarptırılmıştı. 

2016: Şirketin bir başka birimi, müşteri koruma kuralı ihlallerini çözmek için 7,5 milyon dolar ödemişti. 

2017: Şirket, saklama kurallarını koruyan yatırımcı varlıklarını aşırı faturalandırdığı ve ihlal ettiği için 13 milyon dolar para cezasına çarptırılmıştı. 

2018: Finansal Endüstri Düzenleme Kurumu (FINRA), kara para aklamayı önleme uyumluluğundaki başarısızlıklar nedeniyle Morgan Stanley'e 10 milyon dolarlık ceza verdiğini açıklamıştı. Morgan Stanley, beş yıllık bir süre içinde Banka Gizlilik Yasasını ihlal etmişti. 

2019: Morgan Stanley, yanlış yönlendirme suçlamalarını çözmek için 150 milyon dolar ödemeyi kabul etmişti. 

2020: Morgan Stanley, bazı müşterilere yanıltıcı bilgiler sağladığına dair iddiaları çözmek için 5 milyon dolarlık bir ceza ödemeyi kabul etmişti. 

Görüldüğü üzere Morgan Stanley’nin sabıkalı geçmişinde çok sayıda dava ve cezalar bulunuyor. Tüm bu cezaları alan Morgan Stanley’nin Türkiye direktörü ise Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın Başkan Yardımcısı olarak görev alıyor.