Benzersiz bir bilim insanı: NASA’da çalışan ilk Türk kadını Prof. Dr. Dilhan Eryurt kimdir?

Prof. Dr. Dilhan Ezer Eryurt , Ay’a inilmesine yarayan prensiplere yaptığı katkı nedeniyle 1969 yılında ‘NASA Apollo Başarı Ödülü’ne layık görülmüş. Basına yansıyan bir fotoğraf karesinde Eryurt, ABD’li meslektaşlarıyla görülüyor.

Milli Uzay Programı’nda, hedeflerinin bir Türk vatandaşını uzaya göndermek olduğunu söyleyen AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın "Hatta belki bayanlardan bile 'ben adayım' diyenler vardır " açıklamasının ardından sosyal medyada pek çok yurttaş tepkisini gösterdi. Bazı kullanıcılar ise 60 yıl önce Güneş'in ve yıldızların evrim çalışmalarına katkıda bulunan Türk bilim insanı Dilhan Eryurt'un uluslararası alanda bilinen başarılarını hatırlattı. Peki, NASA’da çalışan ilk Türk kadını Prof. Dr. Dilhan Eryurt kimdir?

1961-1973 yıllarında NASA’da görev alarak bu kurumdaki ilk Türk bilim kadını olan Eryurt, ODTÜ'de astrofizik anabilim dalını kurmuş ve 1988-1993 yıllarında ODTÜ Fen Edebiyat Fakültesi dekanlığını yürüttü. Çalışmaları, 1969 yılında Ay’a İniş Projesi’ne olan katkılarını temsil eden Apollo Ödülü ile, 1977 yılında ise TÜBİTAK Bilim Ödülü ile onurlandırıldı.

NASA'DA ÇALIŞAN İLK TÜRK KADINI

Eryurt, 1961-1973 yılları arasında NASA'da görev yaptı. Ardından Türkiye'ye dönerek ODTÜ'de astrofizik anabilim dalını kurdu.

Eryurt, ilk olarak 1959'da Uluslararası Atom Enerji Ajansı'nın bursuyla Kanada'ya giderek iki yıl çalıştı.

Ardından ABD'ye giden Eryurt, bazı üniversitelerde görev yaptıktan sonra NASA'ya bağlı Goddard Uzay Araştırma Enstitüsü'nde görev aldı; güneşin tarihi üzerine araştırmalar yaptı.

ENSTİTÜDEN ÇALIŞAN TEK KADIN ASTRONOMDU

Bu dönemde Goddard Uzay Araştırma Ensitütüsü’nde çalışan tek kadın astronomdu.

Ay'a ilk iniş için yaptığı çalışmalar nedeniyle 1969'da Apollo Başarı Ödülü ile ödüllendirildi.

Eryurt, 13 Eylül 2012'de Ankara'da geçirdiği bir kalp krizi sebebiyle yaşamını yitirdi.

Google, geçtiğimiz Temmuz'da Eryurt'u anmak için Doodle hazırlamıştı.

Prof. Dr. Erhan Karaesmen'in gazetemizin Olaylar ve Görüşler köşesinde kaleme aldığı yazısında Eryurt için şunları kaydetmişti:

"Apollo Projesi’nin uygulamaya geçmesiyle birlikte gözlem ve bulguların değerlendirilmesi aşamasında bir üst yönetici olarak yine oradaydı. Benzersiz alçakgönüllülüğü, aileden gelen geniş kültürü ve yaşam terbiyesi onun NASA gibi çok alkışlanacak bir referansı hiç övünç kaynağı yapmaksızın bir kenarda tuttuğunu büyük takdirle gözledik. Bir üstün bilim insanına saygı sunuşu notlarını bitirirken kendi çok değişik yaratıcı zekâsının, ailesi ve özellikle kendisi de çok iyi yetişmiş bir Atatürk dönemi aydını olan Abidin Ege tarafından kuvvetle özendirici destek sağlandığını hatırlatmalıyız.

Abidin Bey’in 1940’larda Dilhan kızına yazdığı yüreklendirici ve özendirici bir mektubu, çok uzun yıllar sonra ODTÜ Matematik Bölümü mezunlarımızdan Melek Şener’in teyzesinin anısına düzenlenmiş bir kız çocuklarını eğitime özendirme toplatısında okuduğunda tüm katılanların dokunaklı heyecan duygusu yaşadığı bilnmektedir.

Prof. Dilhan Eryurt NASA’daki Goddart Uzay Araştırma Enstitüsü’ndeki bir meslektaşı ile Apollo görevi üzerine konuşurken, 1960’lar.

Kısaltılmış olarak gök bilimi ve uzay bilimi sözcükleriyle betimlemeye çalışılan astrofizik çok ileri ve çapraşık bir dokuya sahip bir bilim dalı olarak bilinir. Dilhan Hoca’nın ülkemizde ve dünyada sahip olduğu büyük saygınlığın matematik çözümlemelerdeki ustalıktan kaynaklandığı bilinirdi."