Obama ve Netanyahu hangi konuda anlaştı?

Türkiye ile İsrail arasındaki ilişkilerin dibe vurduğu bir dönemde ABD Başkanı Barack Obama ile İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Beyaz Saray’daki görüşmesine dikkatle bakmakta fayda var.

AKP hükümetinin başarısız bir şekilde sunmaya çalıştığı gibi ne Obama Netanyahu’ya “Türkiye’den özür dile” baskısı yaptı ne de Gazze yardım filosuna saldırı nedeniyle İsrailli liderin “kulağını çekti”.

Obama ile Netanyahu iki ülke arasındaki görüş ayrılıklarının giderek daha fazla duyulur olmasının iki tarafın da çıkarlarına zarar verdiğini görerek dostluklarının “koparılamaz” olduğu yönündeki imajı tazelemek istediler. Kuşkusuz ABD’de bu seneki Kongre seçimleri öncesinde Obama’nın kimi politikalarına tepki duyan ve desteğini Cumhuriyetçilere kaydırmaya başlayan güçlü Musevi lobisine sevimli görünme çabası da rol oynamıştır.

Ancak iki liderin görüşmesinde -Beyaz Saray’ın ısrarlı bir biçimde açıklamaktan kaçındığı gibi- Türkiye’ye yönelik bir konuşma olmadığını düşünmek gerçekçi olmaz. Aksine bu kritik görüşmenin ardından tarafların yaptığı açıklamalara bakarak AKP’nin Türkiye’yi götürmek istediği yön ile ilgili kaygıları açık bir biçimde okumak mümkün.

Bundan kısa bir süre önce ABD'nin Avrupa ve Avrasya işlerinden sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Philip Gordon, AKP’nin İsrail’e yönelik söylemi ve BM Güvenlik Konseyi’nde İran yaptırımlarına karşı çıkmasının ardından Washington’da pek çok kişinin “daha önce olmadığı gibi sorular sorduğunu ve Türkiye’nin Batı’ya bağlılığını kanıtlaması gerektiğini” söylemişti.

Netanyahu ise Obama ile görüşmesinin ardından CNN televizyonuna yaptığı açıklamada AKP hükümetinin yönetimindeki Türkiye’nin “yeni bir politikası olduğunu” ve “bu politikanın Türkiye’yi Batıdan uzaklaştırdığını ve bu nedenle İsrail ile ilişkilerin bozulduğunu” vurguladı. Netanyahu ayrıca bu bozulmayı durdurmak için her fırsatı değerlendireceğini de sözlerine ekledi.

Obama ise İtalyan gazetesi Coriere della Sera’ya yaptığı son açıklamasında Türkiye’nin İslam ile demokrasiyi bağdaştırması açısından model bir ülke olacağını söyleyerek "Bizim Ankara ile yapabileceğimiz tek şey, onları desteklemeyi ve onlara Batıyla bütünleşmenin avantajlarını açıklamayı sürdürmektir” dedi. Obama ayrıca Türkiye’yi AB içine almanın “akıllıca” olacağına  vurgu yaparak aksi durumda Türkiye’nin başka ittifaklar arayacağı uyarısında bulundu. 

Tüm bunların ışığında Ankara’nın yönü konusunda kaygı duyan Obama ile Netanyahu’nun baş başa bir buçuk saat süren görüşmesinde Türkiye’nin “Batı’dan kopmasını engelleme” konusunda görüş birliğine vardıklarını söylemek yanlış olmaz. ABD ve İsrail’in önümüzdeki dönemde bu yönde ne gibi adımlar atacağını dikkatle izlemek gerekiyor.