Saray ve faize bütçe yetmedi

Hükümetin sınır tanımayan harcamaları nedeniyle bütçe 2019’da 123.7 milyar lira açık verdi. 80.6 milyar lira olan ilk açık hedefini Yeni Ekonomi Programı ile 125 milyar liraya çıkaran hükümet, Merkez Bankası’ndan (TCMB) Hazine’ye aktarılan 42 milyar liralık “ihtiyat akçesi” ile rahatladı. TCMB’den kaynak olmasa açık 166 milyar liraya çıkarak bu yılki hedef olan 138.9 milyar lirayı da yılın başında aşacaktı. 

Bol keseden harcayan hükümet, birçok kalemde başlangıç ödeneklerini fazlasıyla aştı. Bütçe 1993’ten bu yana ise ilk kez faiz dışı açık verdi. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2019 yılının aralık ve ocak-aralık dönemi bütçe uygulama sonuçlarında ortaya çıkan sonuçlar şöyle:  

Aralık 2018’de 18.3 milyar TL olan bütçe açığı, Aralık 2019’da 30.8 milyar TL’ye çıktı. Aralık 2018’de 16.2 milyar TL faiz dışı açık verilmişken, Aralık 2019’da 26.6 milyar TL faiz dışı açık verildi. Aralıkta bütçe gelirleri bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9.1 oranında artarak 73.3 milyar TL oldu. Bütçe giderleri yüzde 21.8 artarak 104.1 milyar TL’ye çıktı. 

Aralıkta vergi gelirleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 31.3 artarak 60.1 milyar TL, faiz hariç bütçe giderleri yüzde 19.8 artarak 99.9 milyar TL oldu. Bütçe 2018’de 1.1 milyar TL faiz dışı fazla verilirken, 2019’da 23.8 milyar TL faiz dışı açık oluştu. 

2019’da bütçe gelirleri 2018’e göre yüzde 15.5 artarak 875.8 milyar TL oldu. Bütçe giderleri yüzde 20.3 artarak 999.5 milyar TL’ye çıktı. Hükümet sürekli faizden şikâyet ederken, geçen yıl bütçeden faize giden para 99.9 milyar liraya ulaştı. 

SGK’de dev zarar

SGK’nin görev zararı 83.2 milyar liraya çıktı. SGK’ye 114 milyar lira da Hazine yardımı yapıldı. Ziraat Bankası’nın görev zararı 3.2 milyar lira, Exımbank’ın 65.1 milyon lira, Halk Bankası’nın 1.9 milyar lira oldu. 

Örtülü’den 2 milyarlık harcama

- Cumhurbaşkanlığı’nın kullanımında bulunan ve nereye harcandığı gizli tutulan “örtülü ödenekten” 2019’da yapılan toplam harcama 2018’i katlayarak 2 milyar 73 milyon liraya ulaştı. 

- Cumhurbaşkanlığı’nın giderleri bütçe başlangıç ödeneği olan 2.8 milyar lirayı aşarak 3.9 milyar liraya çıktı.

- Dev bütçesi ile birçok bakanlığı geride bırakan, hükümetin yeni yeni birçok görevler verdiği Diyanet İşleri Başkanlığı geçen yıl 10.2 milyar lira harcadı. Diyanet’in başlangıç ödeneği 10.4 milyar liraydı.

- Kiralamalar için de bütçeden geçen yıl toplam 1.5 milyar lira çıktı. Kiralanan taşıtlara 424.1 milyon lira ödendi. Kiralanan binalara da 494.8 milyon lira kira ödemesi yapıldı. 

- Temsil ve tanıtma harcamaları için toplam 159.2 milyon lira ödeme yapıldı. 

- Kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan transferler 3.3 milyar lira olan başlangıç ödeneğini aşarak 5.7 milyar liraya çıktı. Hanehalkına yapılan transferler de 53.1 milyar liralık başlangıç ödeneğini aşarak 54.2 milyar lira oldu. Hanehalkına yapılan “diğer” transferler ise 6.8 milyar liraya ulaştı.