SETA: Kadın cinayeti haberlerinde erkek ve hükümet suçlanmamalı

Birgün’ün haberine göre AKP'ye yakınlığıyla bilinen Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfının (SETA) kadın cinayetlerinin medyaya yansıma şekillerini inceleyen ‘Türk Medyasında Kadın Cinayetleri’ raporu yayımladı.

SETA'dan yapılan açıklamada, Toplum ve Medya Araştırmaları Direktörlüğünden Kevser Hülya Akdemir tarafından hazırlanan raporun, “Türk medyasında kadın cinayetlerinin ele alınış biçimini uluslararası kriterlere göre değerlendirmek ve daha sağlıklı bir toplumsal algının örülmesi için dikkat edilmesi gereken hususları belirlemek amacıyla” hazırlandığı iddia edildi.

İlk olarak kadın cinayetlerinin medyaya yansıma şekilleri üzerine uyulması gereken uluslararası yayın ilkelerine yer verilen raporda, 2018'de gerçekleşen ve Türk medyasında yer alan ve çok konuşulan kadın cinayetleri haberleri derlenerek içerik ve sosyal medya analizine tabi tutuldu.

İnceleme, en çok takipçi ve okuyucuya ulaştığı düşünülen medya organlarını kapsayacak şekilde gerçekleştirildi.

“Kadın cinayetlerinin çözümünde asıl olanın toplumun meseleye olan bakış açısını doğru inşa edebilmek olduğu” belirtilen raporda, BirGün, Cumhuriyet, Sözcü gibi kadına yönelik erkek şiddetini ve kadın cinayetlerini her zaman ön planda tutan gazeteler, kadın haberlerini ele alış biçimlerinden dolayı SETA kriterlerine uygun bulunmazken, Sabah ve Star gazeteleri kadın cinayetleri haberlerini en iyi şekilde ele almış!

Raporda yer alan gazetelerin SETA kriterlerine göre inceleme sonuçları şu şekilde:

Cumhuriyet

Cumhuriyet ’in ilgili zaman aralığındaki en popüler haberlerine ve paylaşımlarına bakıldığında belirlenen kriterler çerçevesinde yüzde 30 oranında kriterlere uygun içerik ürettiği söylenebilir. Gazete sosyal medya içeriklerinin yüzde 40’ında ve internet haberlerinin yüzde 20’sinde kriterlere uygun içerik üretebilmiştir.

BirGün

İncelenen sosyal medya paylaşımları ve internet haberlerinin toplamda yüzde 40’lık kesimi kriterlere uygun bir haber dili ile yayımlanmıştır. Sosyal medya paylaşımlarının yüzde 60’ının ve internet haber içeriklerinin ise yüzde 20’sinin kadın cinayetlerini aktarım dili ile örtüştüğü kabul edilmiştir.

Sözcü

Sosyal medya paylaşımlarının yüzde 50’si ve internet haberlerinin ise yüzde 20’sinde doğru bir aktarım dili tercih eden gazetenin toplamda yedi kullanıma uygun içerik ile yüzde 35 oranında kadın cinayetlerini aktarım diline uygun yer verdiği görülmektedir.

Sabah

Sabah gazetesinin belirlenen olaylar üzerine hazırladığı haberler ve sosyal medya paylaşımlarından incelemeye dahil olanların toplamda yüzde 60 oranında kriterlere uygun olduğunu ortaya koymaktadır. Bu başarının yüzde 50’si sosyal medya paylaşımlarına, yüzde 70’i de internet haberlerine aittir.

Yeni Şafak

Yeni Şafak kadın cinayetlerini haberleştirirken toplamda kriterlere uygun beş sosyal medya paylaşımı (yüzde 50) ve dört internet haberi (yüzde 40) üreterek yüzde 45 oranında belirlenen kriterlerle örtüşen içerik yayımlamıştır.

Hürriyet

Belirlenen yirmi içerikten toplamda dokuz tanesinin yani yüzde 45’lik bir bölümünün kriterlere uygun olarak değerlendirildiği görülmektedir. Hürriyet, sosyal medya kategorisinde yüzde 40, internet haberi kategorisinde ise yüzde 50 oranında kriterlerle örtüşen içerik üretmiştir.

Milliyet

Gazete ele alınan toplam yirmi içerikten yedisinde kriterlerle örtüşecek içerik üreterek yüzde 35 oranında bir uyum sergilemiştir. Gazetenin sosyal medya paylaşımları ise kriterlere haber içeriklerinden daha uygundur. Milliyet sosyal medya paylaşımlarının yüzde 50’sinde kriterlere uygun içerik üretmişken internet haberlerinin yalnızca yüzde 20’sinde belirlenen kriterlere ağırlık vermiştir.

Habertürk

Gazetenin rapor kapsamında irdelenen yirmi içerikten dokuzu yani yüzde 45’lik bölümü raporda belirlenen kriterlere uygun hazırlanmıştır. İncelenen sosyal medya paylaşımlarının yüzde 60’ı ve internet haberlerinin de yüzde 30’u kriterlerle örtüşecek şekilde sunulmuştur.

SABAH VE STAR’DA YÜZDE 60 BAŞARI!

- İncelenen gazetelerden Cumhuriyet yüzde 30, Sözcü yüzde 35, BirGün yüzde 40, Sabah yüzde 60, Star yüzde 60, Yeni Şafak yüzde 45, Hürriyet yüzde 45, Milliyet yüzde 35 ve Habertürk yüzde 45 oranında kriterle örtüşecek şekilde kadın cinayeti haberlerini aktarım ilkelerine uygun içerik üretmiştir.

- Gazetelerin sosyal medya ve haber içerik performanslarına ayrı ayrı bakıldığında genel olarak gazetelerin sosyal medya paylaşımlarında haber içeriklerinden daha başarılı olduğu söylenebilir. Sosyal medya alanında Star yüzde 70, Habertürk yüzde 60 ve BirGün yüzde 60 oranı ile kadın cinayeti haberlerini aktarım ilkelerine uygun en fazla paylaşımda bulunan gazeteler olmuştur. Bu gazeteleri sırasıyla Sabah, Milliyet, Yeni Şafak, Sözcü ve Cumhuriyet takip etmiştir.

- Haber içeriklerinde ise yüzde 70 oranı ile Sabah ve yüzde 50 ile Star ve Hürriyet kriterlere göre en fazla hassasiyeti gösteren gazeteler olmuştur. Bu gazeteleri yüzde 40 ile Yeni Şafak, yüzde 30 ile Habertürk, yüzde 20 ile Milliyet, BirGün, Sözcü ve Cumhuriyet takip etmiştir.

Raporun sonunda yer alan 'Kamu ve devlete öneriler' başlığında ise medya araçları için kadın cinayetlerinin aktarımına dair resmi ve kesin kriterler belirlenmesi gerektiği söylenerek, adeta bir sansür mekanizması haline gelen RTÜK benzeri bir kurum tarafından “Kriterlerin uygulanıp uygulanmadığı takip edilmelidir” denildi.

KADEM ÖRNEK GÖSTERİLDİ!

Ayrıca, toplumsal cinsiyet eşitliği kavramıyla ilgili ciddi sorunları olan, toplumsal cinsiyet eşitliğine "egemen söylem" diyen, Sümeyye Erdoğan Bayraktar'ın yönetimindeki KADEM'i örnek göstererek "Toplumun nabzını tutan en önemli enstitüler olan sivil toplum kuruluşları bu çalışmaya dahil edilmelidir" ifadeleri kullanıldı.

Kamu ve devlete öneriler başlığı altında yer alan diğer maddeler şöyle:

- Medya araçları denetimlerinde aşamalı yaptırımlar uygulanmalıdır. Haber içeriklerinde belirlenen çerçevenin dışına çıkan mecralara önce uyarıda bulunulmalı ve hataların tekrarı halinde ise sorunu çözmeye yönelik cezai işlemler uygulanmalıdır.

- Kadın cinayetlerinin aktarım dilinde iyileşmeye giden mecralar için teşvik ve ödül mekanizması geliştirilmelidir. Her bir gazete ve medya aracı için bir puanlama sistemi geliştirilmeli ve bu puanlamaya göre başarılı olan medya organları için senelik devlet teşviki verilmelidir.

HÜKÜMETİ HEDEF GÖSTERMEYİN!

SETA, bu ilginç raporunda gazetemiz Cumhuriyet ve BirGün'e ‘öneride’ bulunmayı da ihmal etmedi.

Kurum, kadın cinayetlerinde ‘hükümetin hedef gösterilmemesinin hatalı olduğunu savunarak, şu öneriyi yaptı:

“İncelenen gazeteler içinde yalnızca seküler merkez medya olarak tanımlanan Cumhuriyet ve BirGün gazeteleri içeriklerinde hedef göstermede bulunmuştur. Kimi zaman hükümetin, kimi zaman bir dernek yöneticisi üzerinden toplumun belirli bir kesiminin hedef gösterildiği incelenen içeriklerden anlaşılmaktadır. Seküler merkez medya bu bağlamda konunun toplumsal yönüne odaklanmalıdır.”

ERKEKLERİ DE HEDEF GÖSTERMEYİN!

SETA raporda, “Erkekler 2019’da 330 kadın öldürdü” ve “Polis memuru ruhsatlı tabancasıyla öldürdü” gibi ifadelerin kullanılmasının da yanlış olduğunu ve bu cümlelerin “nefret söylemi” içerdiğini öne sürdü.

Raporda konuyla ilgili şu ifadeler kullanıldı:

“Haberde suçlamaya/sapkınlığa yönelik hedef kitle gösterimi verilip verilmediği ve nefret söylemi uyandıracak bir üslubun kullanılıp kullanılmadığının tespit edilmesi gereklidir. “Erkekler 2019’da 330 kadın öldürdü”, “Her yer suç mahalli”, “Yeni tahliye olmuştu”, “Polis memuru ruhsatlı tabancasıyla öldürdü” gibi ifadeler suçlamaya ve/veya sapkınlığa yönelik bütünsel hedef kitle gösterimi ve nefret dili manasına gelmektedir. Bu tür haberlerin bir önyargı ile yazılıp yazılmadığı ve benzer sosyal statüdeki kişilere karşı nefret söylemi geliştirip geliştirmediği tartışma konusu olabilmektedir.”