Sizin işleri robot kapar mı?

Robotlar dünyayı ele geçirecek mi? Yakında bir süper kahramanın gelip hepimizi kötü karakterli yapay zekadan kurtarmasını mı bekleyeceğiz? Şimdilik hayır. Tüm bunlar henüz Hollywood’un ilgi alanının dışına çıkmış değil. Fakat mesleklerimiz elden gidebilir. Bilim insanları çalıştı ve ortaya koydu ki bazı meslekleri robotlara kaptırmamız, diğerlerine göre çok daha olası. Aman dikkat!

Yayınlanma: 09.06.2015 - 00:53

Güncelleme: 09.06.2015 - 00:58

Isaac Asimov’un hayal gücünün ürkütücü kahramanları, Spielberg’ün gıcır gıcır David’i, Fatma Girik’in Japon modeli, Honda’nın paytak paytak yürüyerek devlet başkanlarının elini sıkan Asimo’su. Hollywood’un açtığı yolda neredeyse 50 yıldır bekliyoruz, robotlar ve yapay zeka dünyayı ele geçirebilecek mi? Bir süper kahraman çıkıp fişi çekmek suretiyle hepimizi robotların korkulu dünyasından kurtarabilecek mi?

Ama yok. Gelebildiğimiz en iyi yer Asimo. Henüz robotların dünyayı ele geçirmek gibi bir potansiyeli yok. Gelişmiş yapay zeka hâlâ film endüstrisinin sabah düşlerinin bir parçası.

Fakat iş sanayi sektörü, iş dünyası olunca mesele başka bir boyut kazanıyor. Montaj sanayiinde, tekstilde otomasyon süreçleri, gıdada el değmeden üretilen, paketlenen yiyecek içecekler kendi halinde robotların marifetli metal kollarından çıkıyor.

Peki nereye kadar? Otomasyon hayatımızın ne kadar içine girecek? Zeitgeistvari bir dünyada işleri robotlar hallederken biz yan gelip yatacak mıyız, yoksa sermayeyi robota yükleyen işveren tarafından kapının önüne konulduğumuzdan ötürü geçim derdine mi düşeceğiz?

Zihinsel engellileri eğitiyorsanız yazıyı okumayı burada kesip rahat rahat arkanıza yaslanarak gökyüzünü seyredebilirsiniz. Veya mesleğiniz diş doktorluğuysa robotlar sizin için çocuğunuza doğum gününde alabileceğiniz hediye sevimliliğinde demektir.

Fakat postanede çalışıyorsanız, muhasebe defteri tutuyorsanız, kasiyerseniz, şoförseniz, uzaktan satış uzmanıysanız ve sıkı durun bir modelseniz kendinize yeni bir iş aramaya başlamanızda fayda var. Ya da haydi şöyle söyleyelim, bu meslekleri bir sonraki kuşağa tavsiye etmezseniz kimse üzülmez.

Kulağa tuhaf gibi gelse de yukarıda saydığımız mesleklerin gelecekte robotlar tarafından icra edilme ihtimali, diğerlerine göre çok daha yüksek. Üstelik bu veriler öyle sıradan bir tahminden ibaret değil, hangi işin nasıl ve ne kadar otomatize edilebileceğine dair gerçeğe çok yakın veriler karmaşık bazı hesaplamalar sonrası ortaya çıkıyor. Carl Benedikt Frey ve Michael Osborne isimli iki araştırmacının 2013 tarihli ‘The Future of Employment’ (İstihdamın Geleceği) isimli makalesi, bu hesaplamaların neye göre ve nasıl yapıldığına dair algoritmayı bilimsel bir dille ve formüllerle anlatıyor.

Bu algoritmaya göre pazarlık etmeyi gerektirip gerektirmemesi, doğaçlamaya yer verilip verilmemesi, birisine kişisel bir ilgi gösterilmesine gerek olup olmaması gibi eksenler üzerinden bir mesleğin ne kadar otomatik hale getirilebileceği puanlanıyor. Ve bu puanlar üzerinden gelecekte o mesleğin robotlar tarafından icra edilme ihtimali yüzde olarak ortaya konuluyor. Örneğin yukarıda örneklediğimiz gibi, zihinsel engellilerin eğitimiyle ilgileniyorsanız yaptığınız işin ileride robotlar tarafından yapılması ihtimali binde üç. Ama mesela muhasebe defteri tutuyorsanız yüzde 97.6 olasılıkla işiniz bir süre sonra Asimogillerin eline geçecek.

Podyumları da ele geçirebilirler

Modelseniz şaşırtıcı evet ama keza durum aynı. Yüzde 97.6 ihtimalle podyumu bir süre sonra statik bir tempoda hareket eden, donuk bir bakışı izleyicilerin üzerinde gezdirdikten hemen sonra sert bir dönüşle turunu tamamlayan robotlara kaptıracaksınız.

Ama mesela aynı modele hemen birkaç metre ötedeki kuliste makyajını yapıyorsanız rahat olun. Bu işi robotların yapma ihtimali yalnızca yüzde 1.

Tabii burada hemen akla şu soru düşmüyor değil: Model manken olunca, makyaj yapacak bir insan suretine ihtiyaç olacak mı? Bu da bazı mesleklerin ölmesinin diğer meslekleri de öldürebileceği ihtimalini beraberinde getiriyor.

Avukat, şarkıcı, besteci, editör, görsel yönetmen... Bunlar hep rahat olabileceğiniz meslekler. İşin içine insan ilişkileri, doğaçlama ve yaratıcılık faktörü girdiğinde yüzde 2 ila 3 oranının üzerine çıkılmıyor.

Fakat aktör ve aktrisler için aynı şey geçerli değil. Algoritmanın ibresi bu meslek için yüzde 37.4 gibi ciddi bir oranı gösteriyor.