‘Soykırım’ dedi Ankara karıştı

Tartışmalı Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nın geçen kasımdaki ilk resmi konuğu olan Katolik âleminin dini lideri Papa Francesco’nun, 1915 olaylarının 100’üncü yıldönümünde “soykırım” kelimesini kullanmasını beklemeyen Ankara, dünkü açıklamayla şoku yaşadı. Ankara’ya göre, Vatikan böylece 14 yıl önceki açıklamasına döndü. Türkiye Vatikan Büyükelçisi Antonio Lucibello’yu Dışişleri’ne çağırıp, “Mutlaka tepki vereceğiz” mesajını iletti. Türkiye’nin Vatikan Büyükelçisi Mehmet Paçacı da dün istişareler için Ankara’ya çağırıldı.

Papa'nın 'soykırım' açıklaması dış basında

Türkiye'nin Vatikan Büyükelçisi apar topar Ankara'ya döndü

Dışişleri açıklamasında Papa’nın 28- 30 Kasım’daki ziyaretinde “İki tarafın da iyi niyetli olduğu ve halkların uzlaşısı için taraflara yardım edilmesi gerektiği” yolundaki sözleri anımsatılarak, dünkü açıklama için “Bu ifadelerinden ciddi bir sapmadır” denildi. Dışişleri Müsteşar Yardımcısı Levent Murat Burhan’ın bakanlığa çağırdığı Lucibello’ya da “Bu din adamlığına yakışmadı. İlişkilerde güven kaybına yol açan bu gelişmelere Türkiye tepkisiz kalmayacak” mesajı iletildi. Papa’nın ifadeleri için, “Tarihi gerçeklerden uzak, tek taraflı anlatının esiri olmuş” diyen Büyükelçi Burhan, “acılar arasında hiyerarşi kurulduğunu” belirtti, “Müslümanlara ve diğer inanç grubundan ölenlere hiç yer verilmemesine anlam veremiyoruz” diye konuştu. Burhan, Ruanda ve Bosna’daki kayıpların uluslararası mahkemelerce “soykırım” olarak tespit edilmesine karşın Papa’nın “kitle ölümleri” tanımı yapmasına tepki gösterdi.

Moğolistan’daki Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da, Twitter’dan Papa’yı hedef aldı: “Dini makamlar mesnetsiz ithamlarla kin ve nefreti körükleme yeri değildir.”

Sarayın beklentisi

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Papa’yı ağırlarken en önemli gündeminin “soykırım” kelimesini kullanmaması ve 24 Nisan’da Erivan’daki törene gitmemesi olduğu belirtiliyor. Papa, kasımda net konuşmamışken, geçen hafta Paçacı, “soykırım”ı anmayacağını savunmuştu.

CHP de Papa’ya milletvekili Faruk Loğoğlu’nun açıklamasıyla tepki verdi. Loğoğlu, ‘soykırım’ iddiasının bilimsel, tarihsel ve yargısal açıdan kanıtlanmadığını belirtip, Papa tutumunu düzeltinceye dek elçinin geri çekilmesini istedi.

Davutoğlu: Yakışmadı

Başbakan Ahmet Davutoğlu da “Eğer dış faktörler olmamış olsaydı muhtemelen 1915’te yaşanan acı olaylar yaşanmayacaktı. Bu acıları tek taraflı olarak okumak, sadece insanoğlunun bir kısmının acılarına sahip çıkıp diğerinin acılarını örtmek, sayın Papa’ya ve bulunduğu makama yakışmamıştır... Gönülleri kapalı olanlara arşivleri açmak bir fayda getirmiyor. Papa Türkiye’ye geldiklerinde bize zikrettikleri görüşlerine sahip çıkar ve son takındığı tutumu tekrar gözden geçirir” diye konuştu.

Katolik âleminin ruhani lideri Papa Francesco, 1915 olaylarının 100’üncü yılında Osmanlı idaresinde katledilen Ermeniler için “20. yüzyılın ilk soykırımı” dedi. Aziz Petrus Bazilikası’ndaki ayini Katolik Ermenilerin önderi 19. Nerses ile yöneten Papa Francesko, II. Jean Paul ve Ermeni Patriği II. Karekin’in 2001’de Ermenilerin Hıristiyanlığı kabulünün 1700’ncü yılındaki ortak açıklamaya atfen, “Geçen yüzyılda insanlık üç muazzam ve benzersiz trajedi yaşadı. Geniş kesimlerin ‘20. yüzyılın ilk soykırımı’ olarak gördüğü ilki siz Ermenileri vurdu” ifadesini kullandı.

Kötülüğün cerahatı...

Böylece Francesko ‘kendi ifadeleri’ yerine alıntı ile ‘soykırım’ demiş oldu. Paskalya’dan sonraki Kutsal Pazar’a denk gelen ayine Ermenistan Devlet Başkanı Serj Sarkisyan, Apostolik Kilisesi Katolikosu II. Karekin ve Kilikya Katolikosu I. Aram katıldı. “Zulmünü atalarınızın çektiği anlamsız katliamın 100’üncü yılını anıyoruz” diyen Papa, öldürülen masum siviller ve din adamlarını yâd etmenin görev olduğunu söyledi, “Anılar yiterse, kötülük yaralara cerahat toplatıyor demektir. Kötülüğü gizlemek ya da reddetmek, yarayı sarmadan kanatmaya benzer” diye ekledi. Papa, diğer 2 büyük trajedinin Naziler ve Stalin Rusyası olduğunu belirtirken, Kamboçya, Ruanda, Burundi ve Bosna’daki katliamları anımsatıp “Görünen o ki insanlık terörün hükmünün yol açtığı hatalardan ders çıkarmayı reddediyor” vurgusu yaptı.