Süveyş Kanalı'nın 141. yıl dönümü

Kanal yönetiminden verilen bilgiye göre, açılışının 141. yıl dönümünü kutlayan kanaldan yılda ortalama 17 bin gemi geçiş yapıyor ve bu geçişler Mısır'a yılda 4,5 milyar dolar gelir sağlıyor.

Mısır ekonomisinin en büyük gelir kaynaklarından biri olarak gösterilen kanal, ilk açıldığında 164 kilometre uzunluğunda ve sadece 8 metre derinliğindeyken, yapılan genişletme çalışmalarıyla bugün kanalın uzunluğu 193 kilometreye, derinliği ise 24 metreye ulaşmış bulunuyor.

Sina Yarımadası'nın kuzeyindeki Akdeniz ile güneyindeki Kızıl Denizi birbirine bağlayan kanalın, üzerinde bulunan köprü ile altında bulunan tünel ise Afrika ile Asya kıtalarına kara yoluyla karşılıklı geçişleri sağlıyor.

Mısır topraklarının büyük bir bölümünün Afrika'da yer almasına rağmen, Sina Yarımadası 60 bin kilometrekarelik genişliğiyle Asya kıtasında yer alır. Süveyş Kanalı aynı zamanda Asya ile Afrika kıtalarını birbirinden ayıran bir sınır olarak görülüyor.

Süveyş Kanalı, Avrupa'dan güney Asya ve doğu Afrika'ya giden gemiler için yolu bazen 10 bin kilometreye kadar kısaltıyor. Aynı avantaj Karadeniz'den bölgeye gidip gelen gemiler için de geçerli.

Kanalın yapımı ve daha sonra geliştirilmesi için bugüne kadar 340 milyar dolar harcandığı, Mısır İstatistik ve Araştırma Kurumu raporlarında yer alıyor.
 

Süveyş Kanalı'nın tarihçesi

Bölgede kanal kurma fikrinin ilk defa Milattan önce Firavunlar döneminde gündeme geldiğini belirten Mısırlı tarihçiler, Antik çağda Firavun Birinci Sesostris döneminde Nil Deltası'nı Süveyş bölgesine bağlayacak olan ilk tatlı su kanalı kazıldığını, bu kanalın Pers Kralı 1. Darius tarafından tamamlandığını belirtiyor.

Mısır'da İslam döneminde Vali Amr Bin As'ın kapanmaya yüz tutan bu kanalı tekrar restore ederek kullanıma açtığı da tarihçiler tarafından ifade ediliyor. Tarihçilere göre, Osmanlı devletinin Mısır'da hakim olduğu ve Napolyon'un 1801 yılında Mısır'a geldiği dönemlerde defalarca kanal açma projeleri konuşuldu, ancak bu proje hem teknik, hem de siyasi sebeplerden dolayı hayata geçirilemedi.

1854 yılında Mısır Valisi Said Paşa'dan imtiyaz alan Fransız diplomat Ferdinand de Lesseps öncülüğünde Süveyş Kanal Şirketi kuruldu ve kanal 1859 yılında kazılmaya başladı. Kanalın tüm imtiyazları da 99 yıllığına kanal şirketine verildi.
Mısır'ın tarihi kaynaklarına göre, yapımı 10 yıl süren kanalda günde ortalama 20 bin işçi çalıştı. Kanal 1869 yılında tamamlandığında 10 yıl boyunca 2,4 milyon işçinin çalışmalarda yer aldığı tespit edildi.
 

Süveyş Kanalı için yapılan savaşlar

Mısır'da 1882 yılında iç savaş çıkınca bölgede bulunan İngiliz birlikleri kanalı korumak için harekete geçti ve başarılı oldu. İngilizler kanalın kendi sorumluluklarında olduğunu yine bu tarihte dünyaya duyurdu.

Birinci Dünya Savaşı sırasında Süveyş Kanalı'nı tutan İngiliz birliklerinin bölgeden atılması ve kanalın ele geçirilmesi için 1915 yılında Cemal Paşa komutasındaki Türk birlikleri bölgeye iki harekat gerçekleştirdi. Osmanlı ordusu her iki kanal harekatında da başarısız olarak geri çekilmek zorunda kaldı.

Fransa, İngiltere ve İsrail, 1956 yılında gizli bir ittifak kurarak Süveyş Kanalı'nı ele geçirmek istedi. Kanal bölgesi, başta İsrail olmak üzere İngiliz ve Fransız ordularınca işgal edildi. İşgal karşısında dönemin Mısır Cumhurbaşkanı Cemal Abdülnasır çaresiz kalmasına rağmen Sovyetler Birliği'nin İngiltere ve Fransa'yı tehdit etmesi üzerine işgal son buldu ve Süveyş Kanalı, 1967 yılına kadar Birleşmiş Milletler barış gücü tarafından korundu.
1967 Arap-İsrail Savaşı (6 Gün Savaşı) sonucunda İsrail, Sina Yarımadası'nı işgal etti ve kanalın batı kıyılarını ele geçirdi. 6 Ekim 1973 Mısır-Suriye ittifakının İsrail'e iki yönden yaptığı saldırı da İsrail'in bölgedeki işgaline son veremedi.

Mısır ile İsrail arasında 1979 yılında Camp David Anlaşması'nın imzalanması ile birlikte İsrail askerlerinin bölgeden çekilmesi üzerine Süveyş Kanalı tartışmasız olarak Mısır egemenliğinde kaldı.