Türkiye, YPG’ye desteği kesmesi koşuluyla ABD’yi Girit Modeli'yle masaya çağırıyor

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın, Ankara-Washington hattında krize neden olan Türkiye’deki Rus yapımı S-400 füze savunma sistemi için Yunanistan’ın S-300’leri için kullandığı “Girit modeli”ni uygulayabileceği çıkışı, Yunanistan’ın S-300’leri nasıl kullandığını yeniden gündeme getirdi. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin (GKRY) Rusya’dan aldığı ancak Türkiye’nin tepkisi üzerine Yunanistan’a devretmek zorunda kaldığı S-300 füzeleri, Girit’te depoda tutuluyor ve tatbikattan tatbikata çalıştırılıyor.

‘SÜREKLİ KULLANACAĞIZ DİYE BİR ŞEY YOK’

Akar, dün bazı gazetelerde yayımlanan açıklamalarında “Türkiye’deki S-400’ler için Girit’teki S-300’ler modeli geçerli olabilir mi?” sorusuna “Evet olabilir. Ayrıca konu sadece Girit’teki S-300’ler de değildir. Varşova Paktı üyesi olup sonradan NATO’ya katılan birçok Avrupa ülkesinde hâlâ Sovyet döneminden kalma silah sistemleri var. Bunlar da pekâlâ NATO içinde sistemde tutuluyor. Biz de bunu söyledik, ‘Girit’teki S-300’lerde nasıl bir model kullanılıyorsa, bunu müzakereye açığız’ dedik” yanıtını verdi. Girit’teki S-300’lerin sürekli operasyonel durumda olmadığının hatırlatılması üzerine de “Sürekli kullanacağız diye bir şey yok ki. Bu sistemler tehdit durumuna göre kullanılır. Ona biz karar veririz” dedi. 

Akar’ın açıklamaları, geçen hafta ABD Büyükelçisi David Satterfield’ın iki ülke arasında S-400’ler konusunda bir çalışma grubu kurulmayacağı ve yaptırımların kaldırılması için Türkiye’nin S-400’leri elden çıkarması gerektiği çıkışının ardından geldi. 

Akar’ın açıklamalarıyla gözler Yunanistan’ın elinde bulunan Rus S-300 füzelerine yeniden çevrildi. S-300 füzeleri 1997’de ilk olarak GKRY tarafından satın alınmış, ancak Türkiye’nin sert tepkisine ABD ve AB’nin de destek vermesi üzerine GKRY, S-300’leri Yunanistan’a kiralama yoluna gitmişti. 

Yunanistan, 1998’de Girit Adası’na konuşlandırdığı S-300’leri 2007 yılında tamamen satın almıştı. Atina, Girit’e yerleştirdiği S-300 füzelerini 2013’e kadar hangarda bekletti ve hiç kullanmadı. Yunanistan’daki S-300’ler Aralık 2013’te ilk kez denendi. 2015’te ABD’nin isteğiyle Girit’teki S-300’lerin İsrail uçaklarının kaçınma manevrası için kullanıldığı iddia edilmiş ancak Atina yalanlamıştı. 

Yunan S-300’leri son olarak Kasım 2020’de ABD, Almanya ve Hollanda’nın da katıldığı tatbikatta operasyonel hale getirilerek karşı manevra denemesinde kullanıldı. Yunanistan, hiçbir zaman kendi hava savunma sistemine entegre etmediği S-300’leri etkin hava savunması için kullanmıyor. Sadece tatbikatlarda operasyonel olarak kullanıyor. Türkiye de daha önce birçok kez S-400’leri ulusal hava savunma sistemine entegre etmeden “standalone” olarak adlandırılan sadece kendi radarıyla kullanacağını açıklamıştı. 

‘MÜZAKERE ARAYIŞI’

Savunma uzmanları, Türkiye’nin S-400’leri Yunanistan’ın S-300’leri gibi kullanmasının, “sistemin yüzde 5 kapasiteyle kullanılması” anlamına geleceğine dikkat çekti. Akar’ın “Girit modeli” çıkışıyla ilgili Cumhuriyet’e değerlendirmelerde bulunan emekli Hava Korgeneral Erdoğan Karakuş, “Türkiye, Girit modelini gündeme getirerek ABD’yi müzakereye zorlamayı amaçlıyor. Bu modelde S-300’ler uzun süre depoda tutuldu. Daha sonra S-300’lerle birçok tatbikat yaptı. Türkiye’nin önerisine göre S-400’ler de bir noktada tutulacak ve herhangi bir tehdit algılaması durumunda kullanılacak, Sayın Akar bunu söylüyor. Türkiye, bu konuyu gündeme getirerek ABD’yi masaya çağırıyor” dedi.

ANKARA’DAN ‘YPG ŞARTI’

ABD ile Rus hava savunma sistemi S-400 krizi konusunda Bloomberg, Türk kaynakların, ABD’nin terör örgütü YPG’ye destek vermeyi bırakması durumunda Ankara’nın S-400 başlığında taviz verebileceğini söylediğini aktardı.

Habere göre Bloomberg’e konuşan Türk kaynaklar, böyle bir anlaşmaya varılması durumunda Türkiye’nin S-400’leri sınırlı olarak kullanmayı taahhüt edebileceğini savundu. Yetkililer, Türkiye’nin gelecekte ABD yapımı silah sistemlerinin yedek parçalarını almaya devam edebilmek ve ekonomisine zarar gelmesini önlemek için böyle bir adım atabileceğini ifade etti. 

İsminin paylaşılmasını istemeyen iki kaynak, Ankara’nın aynı zamanda Washington’ın terör örgütü YPG’yi kuvvetlendirmesini önlemeyi planladığını dile getirdi. Biden yönetimiyle birlikte geçen haftalarda bazı ABD’li yetkililer YPG’nin ana unsurunu oluşturduğu SDG’ye desteğin süreceği mesajını vermişti. IŞİD’le mücadele çerçevesinde ittifak vurgusu yapmışlardı.