Yap-işlet-devret bütçeye büyük risk

Eski Hazine Müsteşarı Mahfi Eğilmez, borç ve gelir garantileri ile kamuoyunun gündeminde olan Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projelerini eleştirerek “Bizim Hazine’de bütün zamanımız bu projeleri nasıl engelleriz diye uğraşarak geçti” dedi. Sayıları 225, sözleşme değeri 135 milyar doları bulan söz konusu projelerde vatandaşın geçmediği köprünün parasını ödediğini ve devletin bu projelerin dış borcuna garanti verdiğini hatırlatan Eğilmez, devletin daha ucuza borçlanarak bu projeleri kendisinin yapmasının daha mantıklı olacağını dile getirdi. Osmanlı döneminde de Vagon Lits gibi birçok imtiyazlı şirkete gelir garantisiyle bugünkü KÖİ yöntemine benzer şekilde projeler yaptırıldığını belirten Eğilmez, Osmanlı ve sonrasında Cumhuriyet’in bu projerden çok zararlı çıktığını söyledi.

Ödenek 9 milyar lira

Türk Sanayici ve İş İnsanları Derneği (TÜ- SİAD) ve Koç Üniversitesi ortaklığı ile oluşturulan Ekonomik Araştırma Forumu (EAF) tarafından düzenlenen “Merkezi Yönetim Bütçe Takip Raporu” tanıtım toplantısı sonrasında düzenlenen “Yeni Hükümet Döneminde Nasıl Bir Bütçe?” konulu panelde konuşan Eğilmez, yeni cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile bütçe dahil tüm yetkilerin tek bir kişide toplanmasını eleştirerek “1215 yılında imzalanan Magna Carta’nın gerisine düştük” dedi. Raporu hazırlayan Bilkent ve Ankara Üniversitesi Öğretim Görevlisi Ferhat Emil, 2018 bütçesinde şehir hastaneleri için iki kalemde toplam 2.6 milyar TL, Karayolları Köprü Geçiş ücretleri için 3.5 milyar TL ve Kredi Garanti Fonu ödemeleri için de 3 milyar TL olmak üzere yaklaşık 9 milyar TL ödenek ayrıldığını hatırlattı.

Sermaye daha çok vergi ödemeli

Bilkent ve Ankara Üniversitesi Öğretim Görevlisi Ferhat Emil, toplanan vergi gelirlerinin ortalama yüzde 67’sinin dolaylı vergiler olduğunu ve bu oranın vergi adaleti açısından olumsuz bir duruma işaret ettiğini vurguladı. Gelişmiş ülkelerde bu durumun tersinin söz konusu olduğunu ve dolaysız vergi tahsilatında da yükün çok büyük bölümünün ücretlilerin üzerinde kaldığını Emil, “Sermaye sınıfı artık vergi ödemeli, ödediği verginin de hesabını sormalıdır. Gelir paylaşımı konusunda emek ile sermaye arasında yeni bir uzlaşmaya ihtiya var. Kalıcı ve eşitlikçi bir vergi reformu yapılmalı” dedi. Bütçe ve vergi farkındalığının önemine değinen Emil, 2016’da 21.2 milyar lira, 2017’de ise 30 milyar lira ödenek aşımı olduğunu ancak bunların hesabının sorulamadığını dile getirdi. Mali disiplinin son iki yılda bozulduğunu ve bütçe açıklarının arttığını belirten Emil, açıkların borçlanma ile finanse edildiğini ancak faiz artışlarıyla birlikte borçlanma maliyeletlerinin de giderek arttığını vurguladı. TÜSİAD Genel Sekreteri Dr. Bahadır Kaleağası, toplantının açılışın konuşmasında “Mali politikayı bu kadar yakından ve adım adım izliyor olmamızın önemli bir nedeni de yüksek bir seviyeye gelen enflasyon oranımız” dedi ve mali disiplinin önemine dikkat çekti.

Vergi artışı yolda

İki yılda ekonomi adına elde kalan tek çıpa olan mali disiplinin de terk edildiğini belirten Eğilmez, önümüzdeki yıllarda bütçe açığının artmasını ve bunu finanse etmek için de vergilerin artırılmasını beklediğini, bir IMF programının gündemde olduğunu dile getirdi.

İlk iş bütçe olmalı

Ankara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakkı Hakan Yılmaz, yeni hükümet sisteminde Cumhurbaşkanı’nın bütçe teklifini parlamentoya sunacağını ve yeni parlamentoda çoğunluğun yakalanamadığını hatırlatarak, bütçe komisyonunda yapılacak çalışmanın önemine dikkat çekti. Yılmaz, bütçe disiplinin bozulmasına bir örnek olarak, 2014’te 740 milyar lira seviyesinde olan belediyelerin bütçe açığının 2017’de 14 milyar lirayı aşmasını gündeme getirdi. Bütçe raporunda ayrıca, “KDV indirimleri, yeniden yapılandırma kolaylıkları gibi uygulamalar ve her dönem değişen vergi uygulamalarının da etkisi ile ekonomik büyümenin sağlıklı ve üretken bir vergi tahsilatına imkân vermediğine” işaret edildi