'Yeşil Hat'ın ayırdıkları'

“Medeniyetlerin buluşma noktası” diye anılan Çorum’a gelenleri, belediyenin “Gülümseyin, Medeniyetler şehrine hoşgeldiniz” afişleri karşılıyor. Tarihin bilinen ilk yazılı barış antlaşması olan Kadeş Antlaşması’nın tableti bu topraklarda bulunduğu için “Barış Şehri” vurgusu da öne çıkarılıyor. Gelin görün ki; Çorum tarihinde 1980’de yaşanan -resmi rakamlara göre 57 kişinin öldüğü, yüzlerce kişinin yaralandığı- “barış” sözcüğüyle yanyana gelemeyecek karanlık sayfalar da var...

Kente adım atar atmaz ilk izlenimlerimiz, o sayfaların bugünlere uzanan yansımalarıyla ilgili. Acı olaylardan 35 yıl sonra, kentte Alevi- Sünni yurttaşları ayıran bir “yeşil hat” olduğu anlatılıyor. Kentin ana caddesinin bir yanı Alevilere, öte yanı Sünnilere aitmiş. Tekel bayileri ve kentteki tek içkili yerin Alevi yakasında olduğu söyleniyor. Hattın diğer tarafında kalan Carrefour’da gerili perde arkasında içki satılıyormuş bir zamanlar! Ancak baskılara dayanamamışlar, içki reyonunu kaldırmışlar geçtiğimiz yıllarda. Çorum Alevi Kültür Merkezi ve Hacı Bektaşi Veli Derneği Başkanı Nurettin Aksoy, bu “yeşil hattı” anlattı:

“Burada 80 bin Alevi mevcut. Ama yine de bir yeşil hat var. Hattı çizen de olaylarda ‘yandı’ dedikleri, ama asla yanmayan Alaaddin Cami. Tersine o caminin içinden dışarı ateş ettiler.”

Aksoy, Alevilerin bugün de tedirgin olduğunu anlatıyor. “Şunun bir garantisi yok: Bir Cuma günü camilerden çıkacak fetvalarla insanların nasıl tahrik olacağını kimse kestiremiyor” diyor. Sözü 7 Haziran seçimlerine getirdiğimizde; “Aleviler de HDP’nin barajı aşmasını istiyor” diyor.

CHP’den ‘emanet oy’

Çorum’dan 1987 seçimlerinde SHP 2 milletvekili çıkarmış. Sosyaldemokratların yakın dönemde aldıkları en iyi sonuç bu. Ondan sonraki seçimlerde CHP Ankara’ya bir milletvekili gönderebilmiş. CHP 7 Haziran’da milletvekili sayısını yine 2’ye çıkarmak istiyor. MHP ve HDP’nin gözü ise CHP tabanında. Konuştuğumuz bazı gençler “CHP, 1 milletvekili eksik alsa bir şey olmaz. Ama HDP barajı geçerse AKP çok şey kaybeder” diyordu. MHP de, CHP seçmeninden emanet oy istiyor. Yerel seçimleri MHP’nin kazandığı Sungurlu ilçesi gibi bazı yerlerde “CHP’nin 20 bin fazla oyu var, nasılsa 2. milletvekili çıkaramayacaksınız, boşa gitmesin. 8-10 binini MHP’ye aktarın” diye oy istendiği anlatılıyor.

CHP adaylarını önseçimle belirledi, liste başında mevcut milletvekili Tufan Köse var. Köse “Burada oy geçişleri sağdan sağa oluyor. HDP’ye abartılı oy gitmez” görüşünde. Köse’ye göre “en makul” seçim tahmini “2 AKP+1 CHP+1 MHP”. Meydanlarda Çorum için “Türkiye’de en büyük ayrımcılık burada, Alevi köylere hiç yatırım yok. Hizmetteki ayrım ortadan kaldırılmalı” karşılığını veriyor.

2011 seçimlerinde yüzde 61 oy alan AKP 3 milletvekili, yüzde 24 oy alan CHP de 1 milletvekili çıkardı. AKP listesinin başında sendikacı Salim Uslu var. 3. sırada eczacı İlksen Ceritoğlu Kurt yer alıyor. Partili kadınlarla birlikte ziyaretler yapan Kurt’la bir çay ocağında sohbet ettik. Kendisine yöneltilen “ithal” eleştirilerini kabul etmiyor; yörede tanınan bir ailenin çocuğu olduğunu anlatıyor. Çok iddialı, “Geçen seçimde 3.5’ta bıraktık. Bu seçimlerde 4-0 olacak” diyor. Söz Çorum’da 1980’de yaşananlara geldiğinde, bu konuların artık “kapatılmasını” istiyor: “Aramızda ayrım yok, annem de Alevi. O olaylarda Çorumlu kimse yoktu, dışarıdan provokasyon oldu. Olaylar sırasında bir akşam babam eve geldi ‘dışarıda tipsiz insanlar dolaşıyor’ dedi. Arkasından onlar yaşandı.”

Çorum ekonomisinde tarım önemli bir yer tutuyor. Üreticinin sıkıntıları var, ama sandığa nasıl yansır kestirmek kolay değil. Eski ziraat odası başkanı Selahattin Biçer “Çiftçi perişan, hayvancılık ölmüş. Ama burada birçok kişi yardım alıyor, paketçiler var” sözleriyle bunun altını çiziyor. Seçim tahminini sorunca da “CHP’nin paketi ilgi gördü. AKP düşer, eski hızı yok. MHP bir milletvekili çıkarır. 2+1+1 olabilir ” diyor. Çorum’a gidip de leblebiciye uğramadan olmaz. Bir leblebici dükkânında sohbet ettiğimiz esnaf “Ak Parti kazanır buralarda yine” diyor. Kentin ünlü bir başka leblebici dükkânına girdiğimizde ise farklı sesler duyuyoruz. “Geçen seçimde Ak Parti’ye verdik, bu sefer kafamız karışık” diyor yaşlı bir adam. Yanındaki genç de “Başkanlık istemiyoruz, Erdoğan padişah olmak istiyor” sözleriyle sohbete katılıyor.

HDP 1. sıra adayı Muharrem Özünel’le sokaklarda dolaşırken karşılaştık. “Hava değişiyor. Geçmişte bize hiç oy vermemiş bazı kişiler bile ‘ancak HDP barajı aşarsa, bu adamı engelleriz’ demeye başladı. Sadece CHP’den almayız. Onların dışında da birçok kişi var bize oy verecek” diyor.

Çorum’da 7 Haziran’da “kimin güleceği” konuşulurken, iki olasılık öne çıkıyor: Ya “2 AKP+1 CHP+1 MHP”, ya da 2011 seçimlerindeki gibi “3 AKP+1 CHP”.