Yurttaş gramla turistler kiloyla

Alışverişin kalbi olarak bilinen Eminönü ve Mısır Çarşısı’nda bir haftadır ramazan hareketliliği var. Ancak özellikle yurtdışından getirilen ürünler, artan döviz kurunun etkisiyle el yakıyor. Esnaf Arapların yoğun ilgisiyle yüzünün güldüğünü belirtiyor. Yaklaşan ramazan ayının satışlarda hareketlilik yaratacağı düşüncesiyle gezdiğimiz Mısır Çarşısı, önceki 2 seneye göre daha yoğun. 2016’da Sultanahmet ve Vezneciler’de yaşanan canlı bomba katliamlarıyla bölgeye turist akışı azalmış, zesnafın kazancı yarı yarıya düşmüştü. Bu yıl çarşıya özellikle Arapların yoğun ilgisi damga vurdu. Esnaf satışlarının çoğunu yabancı turiste yaptı. Çarşıda 25 yıldır esnaflık yapan Hüseyin Kaza, tek bir Arap turistin harcamasının 30 bin TL’yi bulduğunu söylüyor. Bu rakam, çarşıdaki iki dükkânın aylık kirası demek. “Hiç olmazsa tek başına 4-5 bin TL’lik alışveriş yapıyorlar. Bazen 100 kilo lokum aldıkları oluyor” diyor bir başka esnaf.

Avrupalı bu yıl da yok

Çarşı esnafının aktardığına göre bölgeye Uzakdoğu’dan ve Rusya’dan gelen turistler de bu sene artışta, ancak yine de beklentilerine göre çok düşük. Bölgeden 4-5 senedir ayağını kesen Avrupalı ve Amerikalı turist, bu sene de yok. Avrupalı turistin gelmemesinin kazançlarını olumsuz etkilediğini belirten bir diğer esnaf Hüseyin Toptaş, “Avrupalılar yaklaşık 10 sene önce grup halinde gelirlerdi. O gruplar bitti artık. Tek bir gruptan 5 bin lira kazanırdık” diyor. Esnaf, bu yıl döviz kurunda yaşanan dalgalanlamaların etkisiyle hem maliyetlerinin artmasından hem de ithal ettikleri ürünlerin fiyatlarının artmasından dert yanıyor. Neredeyse her ürün geçen yıla göre daha zamlı ancak bazı ürünlerde yaşanan fiyat artışı yüzde 50’yi zorluyor. Örneğin Mısır Çarşısı’nda 1870’te kurulan Malatya Pazarı’nda satılan ithal kuru çileğin kilosu geçen sene 120 lira iken, bu yıl 200 liraya çıkmış. Mangonun kilosunun 350 TL, ananasın 340 TL olduğunu aktaran Hüseyin Kaza, “Bu fiyatlar geçen sene yarı fiyatınaydı. Dolarda gün içerisinde anlık ufak bir oynama bile yaşansa, Mısır Çarşısı’nda hayat duruyor. Tereddütler başlıyor” diyerek anlatıyor durumu.

Tüketici de tepkili

Çarşıda ve aslında tüm piyasada fiyatı cep yakan ürün ise antep fıstığı. Kilosu geçen yıl 60 lira olan fıstığın kilosu, bu yıl 120 lirayı buluyor. Tüketicinin en çok fıstık fiyatlarından şikâyetçi olduğunu anlatan 35 yıllık esnaf Hüseyin Toptaş, “Müşterilerimize durumu izah etmeye çalışıyoruz. Ancak bizim de elimizden gelen bir şey yok. Bizim de maliyetlerimiz arttı” diyor. Öyle ki fıstık fiyatlarındaki artış, fıstıklı baklava üretimini bile durma noktasına getirdi. Bu yıl lokum fiyatlarında artış yaşanmamasına rağmen fıstıklı lokum fiyatlarında ciddi oynamalar olduğunu söyleyen Toptaş, geçen yıl 60 lira olan fıstıklı lokumun fiyatının, bu yıl 86 liraya çıktığını söylüyor. Çarşıdaki hurma ve kuru kayısı fiyatlarında ise en fazla 10 liralık fiyat artış yaşanmış. Geçen yıl 50 liradan başlayan hurmanın kilosu, bu yıl 60 liradan başlayıp 100 lirayı aşabiliyor. Ancak bazı yerli turistlerin hurma fiyatlarına da tepki gösterdiğini dile getiren bir diğer esnaf Hüseyin Kaza, “Hurma dışarıdan geliyor. Doların tavan yapması hurmanın fiyatını da artırdı ister istemez” diyor.

Fıstık değil bezelye

Eminönü esnafından Hüseyin Kaza, kaliteli bir toz fıstığın kilosu 300 TL’den aşağı değilken, antepfıstığının merdiven altı üretimle 60-70 TL’den satıldığı konusunda tüketiciyi uyardı. Kaza’nın anlatımına göre yeşil bezelyenin öğütülmesiyle antep fıstığı görüntüsü üretiliyor. Bu duruma yalnızca çarşı içinde değil çarşı dışında da rastlanıldığını aktaran Kaza, “Antepfıstığının kabuğundan ve üzerindeki zardan elde edilen yeşil fıstık toz haline getirilir. Kabuklu fıstığın kilosu 90-100 TL’den satılırken, toz fıstığın 70 liraya satılması imkânsız. Ancak bu durum yerli ve yabancı turistler tarafından anlaşılmıyor. Tüketiciler fiyatı uygun her ürüne şüpheyle yaklaşmalı” diye konuştu