Topyekûn kalkınma ve çağdaşlaşma hareketi! Alev Coşkun’un yazısı...

AYDINLANMA DEVRİMLERİNİN EN ÖNEMLİ ATILIMI!

Köy Enstitüleri üzerine çok kitap, çok makale yazıldı, yazılmaya da devam edecektir. Bu konuda en son eser, Prof. Dr. İsa Eşme’nin yazdığı Köy Enstitüleri: Yarım Kalan Aydınlanma Atılımı (İKÜ Yayınları) adıyla kısa süre önce kitaplıklarda yerini aldı.

Köy Enstitüleri, Atatürk’ün Aydınlanma Devrimlerinin en önemli atılımıdır. Doktorasını Köy Enstitüleri üzerine yapmış olan ABD’li eğitimci Fay Kirby, bu hareketi şöyle anlatıyor:

“Türkiye’de Köy Enstitüleri’nin dünya çapında yeni ve çözümleyici olan yanı, eğitim ve ekonomi ilişkisi bağlamında getirdiği üretim içinde eğitim-öğretim yöntemidir”.

2000 yılında UNESCO toplantısında, UNESCO Genel Müdürü, tanınmış İngiliz bilim insanı Julian Huxley şöyle diyordu: “Türkiye’de Köy Enstitüleri adı verilen ve bütün gelişmekte olan ülkelere örnek olabilecek çok ilginç bir eğitim sistemi gerçekleştirilmiştir.”

ATATÜRK VE İNÖNÜ’NÜN DİLİNDEN ENSTİTÜ ÜLKÜSÜ

1937’de Atatürk şöyle diyordu: “Okuma yazma bilmeyen tek vatandaş bırakmamak, Memleket davasının ideolojisini anlayacak, anlatacak, nesilden nesile yaşatacak fert ve kurumlar yaratmak.” Köy Enstitüleri aslında Atatürk’ün bu ilkelerinden doğmuştur.

İkinci Cumhurbaşkanı İnönü, Köy Enstitüleri’nin kuruluş ve gelişmesinde etkin olmuştur. 9 Mayıs 1941’de Savaştepe Köy Enstitüsü’ne yaptığı ziyarette onur defterine şöyle yazmıştı:

“Köy Enstitüleri’ni Cumhuriyet’in eserleri içinde en kıymetlisi ve en sevgilisi sayıyorum. Köy Enstitüleri’nden yetişen evlatlarımızın başarılarını ömrüm oldukça yakından candan takip edeceğim.”

Peki, sonra ne oldu ve nasıl oldu da Köy Enstitüleri kapatıldı? Reşat Şemseddin Sirer’le başlayan geri dönüş ve ardından DP iktidarı tarafından Köy Enstitüleri’nin kapatılması nasıl oldu? Kitapta tüm bu gelişmeler incelenmektedir.

Fotoğraf (üstteki): İsmail Hakkı Tonguç Belgeliği

NASIL DOĞDU, NASIL GELİŞTİ VE NEDEN YIKILDI?

Eğitimci Prof. Dr. İsa Eşme, kitabında konuyu 7. bölümde ele almış. Birinci bölümde Cumhuriyet ve Eğitim atılımları inceleniyor. İkinci bölümde Köy Enstitüleri’nin başlangıç noktası olan “Eğitmen kursları” üzerinde duruluyor.

Üçüncü bölümde “Köy Enstitüleri’nin kuruluşları” incelenmiş. Dördüncü bölümde “Enstitüler ve Köylerde Canlanma”, beşinci bölümde “Yüksek Köy Enstitüsü” üzerinde durulmaktadır.

“1946 kuşağı ve Köy Enstitüleri” başlığını taşıyan altıncı bölüm, Köy Enstitüleri’nin karşılaştığı zorlukları anlatıyor. Son bölüm “Enstitülerin son yılları ve geriye kalan izler” başlığını taşımaktadır.

Kitapta Köy Enstitüsü mezunu saygın yazarlar Pakize Türkoğlu ve Adnan Binyazar’ın sunuş yazıları bulunmaktadır.

Köy Enstitüleri hareketi sadece eğitim hareketi değildir, özellikle kırsal kesimin topyekûn kalkınma ve çağdaşlaşma hareketidir.

Ekonomi ve toplumsal yaşamın çağdaşlaşması unsurlarını kapsayan dünya çağında yepyeni bir atılım olan Köy Enstitüleri konusu üzerinde bundan sonra da kitapları yayınlanacaktır.

Ortaçağ koşullarını yaşayan toplumun sınırlarını kırması ve çağdaşlaşma yönündeki atılım olan Köy Enstitüleri nasıl doğdu, nasıl gelişti, neden yıkıldı soruları bu kitapta yalın bir dille açıklığa kavuşturuluyor.

Kitabı yayımlayan İstanbul Kültür Üniversitesi’ne ve kitabın yazarı Prof. Dr. İsa Eşme’ye gönül dolusu takdirlerimle...