İlk Türk kadın seramik sanatçısı: Füreya Koral

Füreya Koral, Türkiye'nin ilk profesyonel seramik sanatçılarının başında geliyor. Açtığı sergilerle, çalışmalarıyla ve kazandığı ödüllerle adını duyurmayı başarmış olan Koral'ın hayatı, Ayşe Kulin'in yazdığı romana da konu oldu. Kulin'in 2000 yılında yayımladığı otobiyografik roman, Füreya Koral'ın hayatını anlatıyordu. Peki, bu başarılarla adından söz ettiren Füreya Koral kim, kaç yaşında, nereli? Füreya Koral kaç yaşında öldü?

FÜREYA KORAL KİM?

1910 yılında Büyükada'da doğdu. Lise eğitimini Notre Dame de Sion Kız Lisesi'nde aldı. İstanbul Üniversitesi'nde Felsefe eğitimi aldı.  Dönemin ünlü Macar keman virtüözü, sonradan Füreya'nın teyzesi Aliye Berger ile evlenecek olan, Charles Berger'den özel keman dersleri aldı. İki yıl süren bir evliliğinin ardından dönemin milletvekili Kılıç Ali ile evlendi. Böylece Ankara'ya taşınan Koral, 1938'e dek eşi ile birlikte Mustafa Kemal'in yakın çevresinde bulundu. Mustafa Kemal'in vefatının ardından 1939'da eşi ile İstanbul'a taşındı. 1940-1944 arasında müzik eleştirileri yazdı, çeviriler yaptı.

1945'te verem teşhisi konuldu. Tedavi için 1947'de İsviçre'de Leysen'de bir sanatoryuma gitti. Uzun süren tedavi döneminde, Londra'da bulunan teyzesi Fahrelnissa Zeid, sanatla uğraşıp vaktini verimli geçirmesi amacıyla ona bazı materyaller gönderdi. Bunlar arasında bulunan seramikçilik alet ve materyali dolayısıyla ilk defa seramikçiliğe ciddi bir uğraş olarak başladı.

FÜREYA KORAL'IN ÇALIŞMALARI NELER?

Koral, ilk sergisini 1951 yılında Paris'te açtığında seramiğin sanat olarak sergilenmesi batıda da yeni bir olguydu. Koral'ın sanatının içeriği ve biçimsel özellikleri dönemin batı sanatı içerisinde hayli ilgi uyandırdı. Eserlerinin doğu kültürünün bazı simgelerini, kimliklerini, kolektif bellek öğelerini taşıması, seramiğe zanaatla sanatı birleştiren anlatımsal yaklaşımı, yenilik ve orijinallik olarak algılandı. Eserlerini aynı yıl İstanbul'da sergiledi ve İstanbul'da da ilgi gördü.

Tabaklar başlıca formlarından birisi idi ancak her şeyden önce duvar panolarını önemsiyordu. 1955-1975 yılları arası büyük boyutlu seramik duvar panolarıyla çeşitli yapıların iç ve dış yüzeylerini bezedi. Bu çalışmalarıyla geleneksel çini sanatını yeniden mimariye kazandırdı. Duvar panolarının çoğunluğu dönemin sanat akımını yansıtan soyut karakterdedir. Osmanlı camilerinde görülen İznik çinilerinin durgun, ölümsüzlüğü çağrıştıran havasına karşılık, eserlerinde İstanbul’daki güncel yaşamının uzantısı olan bir hareketlilik yorumu getirdi. 

1970'lerde iç ve dış mekan panolarının yanı sıra obje tasarlamaya ağırlık verdi. 1973 Tuzla’daki İstanbul Porselen Fabrikası için özel bir seri tasarladı Eserlerinde geleneksel form ve desenleri çağdaş yorumla işledi.

Başlıca eserleri arasında, 1963 yılında Ankara'da Ulus Çarşısı'na, İstanbul Manifaturacılar Çarşısı'na, 1966 yılında İstanbul'da Ziraat Bankası'na, 1969 yılında İstanbul Divan Oteli'ne yaptığı panolar sayılabilir.

1973’te Arif Paşa Apartmanı’na taşınan sanatçı, burada dairesinin penceresinden gördüğü sıra evlerden aldığı ilhamla yeni bir seri meydana getirdi. 1980-1985 arasında "Mahalle" ismini verdiği birbiri içine girmiş küçük seramik ev kompozisyonlarında bu sefer "yeniden anımsatma”, akılda kalanlarla "yeniden kurabilme" amacıyla eski İstanbul sokaklarını ele aldı. Değişen toplumun hız ve yapısına dair gözlemleri onu daha sonra "içi boş" insan figürlerinden oluşacak bir heykel serisine yöneltti.

1951’den itibaren yurt içinde ve dışında 32 sergi açtı. Eserleri Paris'teki Salon d'Octobre, Meksiko'daki Modern Sanat Müzesi, Prag'da Napstkovo Müzeum, Washington'da Smitshonian Institute ve Türkiye'nin çeşitli yerlerindeki galerilerde sergilendi.

FÜREYA KORAL KAÇ YAŞINDA ÖLDÜ?

Füreya Koral 1997 yılında, 87 yaşında öldü. 

FÜREYA KORAL'IN ÖDÜLLERİ NELER?

1986 Sedat Simavi Görsel Sanatlar Ödülü

1981'de Kültür Bakanlığı Özel Ödülü

1967 İstanbul Milletlerarası Seramik Sergisi Gümüş Madalya

1962 Prag Milleterarası sergisi Altın Madalya

1955 Cannes Milletlerarası Sergisi Gümüş Madalya

Washington Smithsonian Enstitüsü ödülü

Vallauris Bienali (Fransa) Onur Diploması