3 yıl önce açılan Tunceli Müzesi 'Avrupa'nın en iyi 2'nci müzesi' seçildi

Tunceli Müzesi, European Museum Academy Luigi Micheletti Ödüllerinde Avrupa’nın en iyi üç müzesi arasına girdi. 3 yıllık bir geçmişi olan kent müzesi, ikincilik ödülüne layık görüldü.

Dünyada Alevilik inancına ait ritüeller, eserler, bilgi ve belgelerin sergilendiği ilk ve tek müze olan Tunceli Müzesi, 48 ülkenin başvurduğu 'European Museum Academy Luigi Micheletti Ödülleri'nde, 'Avrupa'nın en iyi 2'nci müzesi' seçildi. 

Türkiye’nin en yeni müzelerinden biri olan Tunceli Müzesi, 2 bin eserle kentin binlerce yıllık tarihine ışık tutuyor. Kent merkezinde 1935 yılında Alman mimarlar tarafından çizilen ve bitiminin ardından uzun süre askeri kışla olarak kullanılan müze, yapılan restorasyon çalışmalarının ardından 2020 yılında açıldı. 5 bin 500 metrekarelik bir alan üzerine kurulu olan Tunceli Müzesi, 4 bloktan oluşan ve içerisinde kentin en eski tarihsel buluntularından çanak, çömlek, taş aletler, çeşitli madenlerden yapılmış eserlerin yanı yöreye ait inanç bölümünde Alevilik ile ilgili bilgi panoları ve ritüellerini temsil eden teşhir salonuyla da dikkat çekiyor. Tunceli Müzesi, 2023 yılında Avrupa Müze Akademisi tarafından verilen Luigi Micheletti Ödülü’ne layık görüldü. Müze, Avrupa’nın en iyi ikinci müzesi seçildi.

Tunceli Müzesi, tarih öncesi dönemden bugüne insanlığın yaşam serüveninin, bilgi metinleri, görseller, diaromalar ve canlandırmalar eşliğinde anlatıldığı 6 salondan oluşuyor.

Türkiye'nin en önemli etnografya, arkeoloji ve inanç müzelerinden olan Tunceli Kent Müzesi'nde, Paleolitik dönemden Cumhuriyet dönemine kadar, yaklaşık 2 bin tarihi eser sergileniyor.

Eserlerden en dikkat çeken ise Keban Baraj Gölü'nün altında kalan Sakyol köyünün kuzeydoğusunda doğal bir tepede bulunan, Pulur Höyüğü'nden çıkarılan 5 bin yıllık kutsal ocak. Kutsal ocak, Anadolu'daki Alevi kültürünün ilk simgelerinden olma özelliği taşıyor.

Kilden yapılan ocaklar üzerinde anne, baba ve çocuklardan oluşan 5 kişilik aile temasının betimlenmesi nedeniyle 'kutsal' olarak adlandırılan bu ocak, ocak-aile ilişkisini, tarihsel süreç içinde bu ilişkinin değişmeden bugünlere kadar geldiğini somut olarak ortaya koyuyor.

Tunceli Kent Müzesi'ni, diğer müzelerden ayıran en önemli özelliği ise Alevilik ritüellerinin sergilendiği bölümlerin olması. Müzede, Alevi inancına mensup aşiretlerin şecereleri, koç başlı mezarlar, Alevilikte en önemli ritüellerden olan cem töreni ve semah dönülmesi de görsel olarak sergileniyor. Aynı zamanda cem töreninde semah dönülmesi anı da birebir insan figürleriyle yapılan balmumu heykelleriyle canlandırılmış durumda. Aleviliğe ait tüm bilgilerin dışında, UNESCO tarafından 2010 yılında 'Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne de alınan Alevi-Bektaşi ritüelleri sergileniyor.

Geçen yıl Avrupa Müze Akademisi'nin düzenlediği 'Micheletti Award' yarışmasına 67 ülke başvuru yaptı. Tunceli Kent Müzesi de yarışmaya başvurdu ve finale kalıp tebrik belgesi aldı. Bu yıl ise müze, 48 ülkeden birçok müzenin başvurduğu 'European Museum Academy Luigi Micheletti Yarışması'na başvuru yaptı. Bu yarışmaya Türkiye'den sadece Tunceli Müzesi katıldı. Tunceli Müzesi, yarışmada 'Avrupa'nın en iyi 2'nci müzesi' seçildi. Müze, Cumhuriyet'in 100'üncü yılında ülkeye çağdaş tarih, endüstri ve bilim dünyasındaki yenilikçi müzelere verilen 'Luigi Micheletti Ödülü'nü kazandırdı.

10 jürinin bulunduğu ödül yarışmasında jüri, Tunceli Müzesi için, "Tüm sergilerde, her biri kendi hikaye yapısına ve kendi atmosferine sahip, net bir düşünce yapısı görülüyordu. Özellikle Alevi inanç kültürüne ilişkin serginin toplum içinde önemli bir 'gösteri ve kimlik' rolü vardı. Yerel topluluk için önemli olan ancak dışarıdakiler tarafından görülemeyen birçok kimlik işaretçisi inşa edilmiştir. Müzenin topluma teşvik edici bir katkı sağladığına şüphe yok. Mükemmel bir müzedir ve yaklaşımı (vizyon, misyon, strateji), rolü ve hikaye anlatımı açısından pek çok müzeye örnek teşkil etmektedir” ifadelerini kullandı.