Hollanda çocuklarının beklediği büyük gün

O gün Aziz Nikolaos ve siyah yardımcılarının gemiyle İspanya’dan Hollanda’ya geldiğine inanırlar ve getirdiği çeşitli hediyeleri beklemeye başlarlar. Bu ak sakallı dedenin yıl boyu uslu duran, derslerini çalışan çocuklara hediyeler getirip onları ödüllendirdiğine inanırlar. Aziz Nikolaos, akşamları onlar uyurken ayakkabılarının içine hediyelerini koyarak onları mutlu eder, çocuklar da bu ak sakallı dedelerine şiirler yazıp, 5 Aralık tarihinde hediyelerini açarak yazdıkları şiirlerini okur ve o akşam en sevdikleri yemekleri yerler. 

İTALYA’YA TAŞINDI

Her kentte, köyde, mahallede bir anda pek çok Aziz Nikolaos ortaya çıkar. Burada aslında Sinterklaas olarak adlandırılan bu ihtiyar görünüşlü genç insanlar; peruk, takma sakal ve eski kıyafetlere bürünerek sırtlarına birer çuval alıp iki yardımcısıyla birlikte çocukların arasına dalarlar. Piet olarak adlandırılan yardımcıları siyah kişilerdir. Günümüzde genellikle siyahi yardımcı bulunamadığından bu sarışın görevlilerin yüzleri siyaha boyanır. Hollanda’nın Noel öncesinin bu en önemli etkinliği, şimdilerde büyük ırk tartışmalarını da beraberinde getiriyor. Neden Sinterklaas bir siyah değil? “Yardımcısı Piet’ler neden beyaz değil de mutlaka siyah olmak zorunda” gibi sorulara cevaplar aranıyor bu günlerde.

Sinterklaas, Sint Nicolaas ya da Aziz Nikolaos aslında aynı kişi ve Anadolu’da yaşamış bir rahip. Roma İmparatorluğu’nun çalkantılı dönemleri sayılan 280’li yıllarda Likya eyaletindeki Pattara’da doğmuş. 342’de öldüğünde bu günkü Demre’de bulunan Aziz Nikolaos Kilisesi’ne gömülmüş. Yaşadığı dönemde çok sevilen, çocuk ve denizcilerin koruyucusu kabul edilen bir dini kişilik olduğundan ölümünden sonra lahit mezarı kutsal ziyaret yeri olarak kabul edilmiş ve her yıl pek çok Hıristiyanı çekmiş. 

(Noel Baba Kilisesi ya da diğer adıyla Aziz Nikolaos Kilisesi Antalya’nın Demre ilçesinde bulunuyor)

Demre’deki mezarı, Anadolu’nun tamamının 1087’de Selçukluların eline geçmesinden kısa bir süre önce boşaltılarak kemikleri İtalya’nın Bari şehrine nakledilmiş. Osmanlı İmparatorluğu döneminde de kilisedeki tüm değerli eserleri İngilizler talan ederek ülkelerine taşımışlar ve bunlar günümüzde Londra’daki bir müzede sergileniyor. 

Aslında Aziz Nikolaos’ın hikâyesinin büyük bir bölümü efsanelere dayanıyor. Böyle bir dini kişiliğin varlığı biliniyor ancak yaşamı, ölümü hakkında bilgiler son derece sınırlı.  

KOLA İÇİN ÇİZDİLER

Aziz Nikolaos’un ya da Sinterklaas’ın giysileri, sakalları, kaftanı, kafasındaki şapkası dikkat edileceği gibi aslında Noel Baba figürüyle aynı özellikler taşıyor. Gerçekten de Noel Baba aslında Aziz Nikolaos’tan başkası değil. 17. yüzyılda Hollanda’dan yeni dünya olarak bilinen Amerika’ya on binlerce insan göçer. Göçerken tüm büyük göçlerde olduğu gibi kültürel dağarcıklarını da beraberlerinde götürürler. Amerika’da her 5 Aralık’ta Sinterklaas kutlamaları yapmaya devam ederler. Amerikalılar yılın son iki ayında çok fazla dini bayram bir arada olduğu için Sinterklaas kutlamalarının, Noel günleri olarak kabul edilen 24-25 Aralık’ta olmasını uygun görürler; Noel ile Noel Baba kavramları bu şekilde ortaya çıkar. Aziz Nikolaas Amerika’da Aziz Claus olarak da bilinir ve bu gün bilindiği şekliyle kutlamalara 1931’de sonra başlanır. İşin ilginci o yıl Noel Baba’yı yaratan ve kâğıt üzerine çizen Haddon Sundblom, bu çalışmasını bir ücret karşılığı Coca Cola firması için yapmıştı...

m.e.alkanlar@gmail.com