Büyük usta Turhan Selçuk, ölümünün 12. yılında anılıyor

"ZAMAN, TURHAN’A ÇALIŞIYOR"

ASLI SELÇUK

“Günümüzün karikatürcüsü dünyamızı değiştirmek, gerekli olan değişiklikleri gerçekleştirmek amacıyla savaşım vermek zorundadır. Tüm insanların eşitliğinden, doğrudan, iyiden yana bir değişim için savaşım. Karikatürist bağnazlığın, cehaletin, çıkarcılığın, bilinçsizliğin, kötülüğün, ihanetlerin karşısında durmalıdır” diyor babam Turhan Selçuk.

Turhan Selçuk, evrensel bir çizgi ustası, caymaz bir Atatürkçü’dür. Düşüncelerinden, politik görüşlerinden en güç koşulların içindeyken bile ödün vermemiş bir aydın, bir mücadele adamıdır. Alçakgönüllü, büyük bir sanatçıdır. Hep ezilenlerin, sömürülenlerin, sesini duyuramayanların yanında olmuştur. 

“Karikatürün ham maddesi insandır, insanın çelişkileri, hırsları, yanılgıları, gözlemleri, özlemleri, umutlarıdır” diyerek insanları, toplumları oldukları gibi gördü, onların şaşırtıcı çelişkilerini süzgeçten geçirdi, eleştirdi.

“Değişmez olayların değişmez özünü yakalayan karikatürist ancak yarına kalacak yapıtlar yaratabilir” diyen Turhan’ın karikatürlerine baktığımızda onun ne denli evrensel, kalıcı, tüm zamanları kapsayan bir yaratıcı olduğu apaçık ortadadır. Turhan geçmişi, günümüzü, geleceği yorumladı. Karikatürleri zamanı aştı, dünyayı kucakladı. Benim görevim Turhan Selçuk ve İlhan Selçuk’u yaşatmak.

İlhan Selçuk’un da yazdığı gibi “Turhan’ın dünyası, yaşadığımız gerçek dünyanın eleştirisiyle oluştu... Coğrafyası dördüncü boyuta yayılır... Zaman, artık Turhan’a çalışıyor...”

- 11 Mart 2022

"KARDEŞİMİ KUTLUYORUM"

İLHAN SELÇUK

Bir insan bir ailenin içinde yetişiyor. O zaman bu insanı yetiştiren, büyüten aileye baktığımız zaman o insanın nereye gelebileceğini düşünebiliyoruz. Turhan’la ben şanslıydık. Subay olan babamın görevi nedeniyle bulunduğumuz Sivas’ın Yıldızeli ilçesini anımsıyorum. Çok soğuk vardı. Birbirinden uzak köyler, yoksulluk içinde...

Annem, okuduğu kitapların içinde çiçek kuruturdu. Ondan kalan kitapların arasından hâlâ solgun çiçekler çıkar. Turhan’ın duvarında bir Arap hançeri vardı. Bir kılıç vardı, oluklarında kan izi olan. Bu, bizi etkileyen temel çelişkiydi belki de...

O, benim aynı zamanda arkadaşım, dostumdu. Eve alınan çocuk dergilerinde, çizgi romanlarda farklı bir dünya vardı. Babamın kılıcı, annemin çiçekleri, dergilerdeki yıldızlar, bizim dünyamızı yarattı. Hep iyilikleri savunan insanlar olduğumuzu hayal ederdik. Turhan, böylece çizgilerle kendi dünyasını yarattı. O, karikatür dünyasını yarattı. Çizgilerle, kendini çalışmaya vererek.

Yeryüzündeki Türkiye Cumhuriyeti gibi bir başkası yok. Hepimizin bunun bilincine erişmemiz gerekiyor. Bakmayın siz bu umutsuzluklar yığınına... Cumhuriyet aydınlanmadır, karikatür ise aydınlanmanın ürünüdür. Akıl, zevk, doludizgin, peril peril zekâdan doğar. Belki atomun parçalanması kadar önemlidir. 

Türkiye, karikatürde dünyanın en ileri ülkelerinden biridir. Bir ülke, sadece dağlarıyla, ağaçlarıyla, denizleriyle, toprağıyla var olamaz. Tüm dünyaya posta koyacak sanatçılar çıkıyorsa, o ülkede aydınlanma olur. Atatürk’ün Türkiye’si dünyada tektir. Alaya almak isteyen çok dalgalı ve geniş bir akım vardır. Yalan... Aydınlanma dönemi. Batı’nın tek erdemidir. İnsan Hakları Bildirgesi’ne uzun sürelerde ulaşılmıştır. Aydınlık ise, sanatçılarıyla, bilim adamlarıyla, ressamlarıyla, bestecileriyle var olacaktır. Kardeşim Turhan Selçuk, aslında bu güzel insanlardan biri olmaya çalışmaktadır. Batı kendi Aydınlanmasını göklere çıkartıyor da Türkiye’deki devrim neden azımsanıyor?

Turhan Selçuk’u kardeşim olarak kutluyorum...

- 14 Mart 2010

"TÜRK BAYRAĞI BÖYLE YÜCELTİLİR"

AZİZ NESİN

Bugün size bayrağımızı zor yetişilir yüksek bir yere asan değerli bir sanatçımızdan söz etmek istiyorum: Turhan Selçuk. Turhan karikatürde büyük bir başarı daha kazandı ve Türkiye’nin sanat bayrağını yükseklere çekti. 

En değerli Avrupa karikatürlerini toplayan bir albüm yapılacak, bu albüm Amerika’da basılacaktı. Biri İtalya’da, biri Amerika’da iki elemeden geçecekti. 

Bu elemelerden geçmek, sırat köprüsünden geçmek kadar zordur... Şimdi albüm elimizde. Renkli kapağını süsleyen dört karikatürden biri de Turhan’ındır... Albümde 12 ulusun en iyi karikatürcülerinin seçme karikatürleri toplanmıştır. Bizim Turhan’ımız albümde en iyi, en geniş yer verilenlerden biridir.

Büyük övünç duyuyorum, sizlerin de bu başarıdan övüneceğinizi umuyorum.

Türk bayrağı işte böyle yüceltilir...

- Ocak 1954

"TURHAN SELÇUK KUTUPYILDIZI’DIR"

HİCABİ DEMİRCİ

Turhan Selçuk, Türk karikatür sanatının yönünü gösteren Kutupyıldızı’dır. İnsan haklarının, adaletin, özgürlüğün, Cumhuriyetin, laikliğin en birinci savunucusudur. Direnciniz ve umudunuz azaldığında size ışık olan, yol gösterendir. 

İnandığı ve bir ömür mücadele verdiği bu kavramlar için zamana dirençli karikatürler üretti büyük usta. Ve adına da grafik mizah dedi. Siyasetin Göbeği üç kitaplık Turhan Selçuk Seçkisi’nin ilk cildi. Turhan Selçuk’un yaratmak istediği savaşsız, sömürüsüz, adil dünyaya kimlerin karşı geldiğini ve nedenlerini Siyasetin Göbeği kitabında görmemiz mümkün.

Genç kuşakların karikatür sanatının büyük ustası Turhan Selçuk’un eserleriyle bulaşması geleceğe olan umudumuzu tazeliyor. Biliyoruz ki Kutupyıl-dızı’nın yeri ve parlaklığı hiç değişmez. Tıpkı Turhan Sel-çuk’un da dünya karikatür sanatındaki yeri gibi.

- Ekim 2021