Diyarbakır Milletvekili Av. Dr. Sezgin M. Tanrıkulu, Bismil ilçesinden geçen Dicle Nehri’nde uzun süredir devam eden köpüklenme, kirlilik, atık birikimi ve ekosistem tahribatına dikkat çekerek Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’a yazılı soru önergesi verdi. Tanrıkulu, soruların Bakan tarafından yazılı olarak yanıtlanmasını talep etti.
Kamuoyuna yansıyan şikâyetler ve iddialar doğrultusunda hazırlanan önerge metninde, Dicle Nehri’nin Bismil sınırları içindeki bölümünde gözlemlenen kirliliğin hem halk sağlığını hem de sucul yaşamı tehdit ettiği vurgulandı. Yerel halkın ve bölge basınının, ilgili kurumlara başvurmasına rağmen somut adımlar atılmadığı, kirliliğin kaynağının tespit edilmediği ve gerekli temizlik ile denetim çalışmalarının yapılmadığı yönünde şikâyetleri bulunduğu belirtildi.
Tanrıkulu’nun Bakan Kurum’a yönelttiği temel başlıklar şöyle özetlendi:
Dicle Nehri’nin Bismil sınırları içindeki köpüklenme ve kirliliğe ilişkin Bakanlık tarafından yapılmış bilimsel bir inceleme olup olmadığı ve varsa sonuçları.
2023–2025 yılları arasında nehirde tespit edilen kirliliğe karşı kaç kez çevre denetimi yapıldığı; denetimler sonucunda mevzuata aykırı uygulama tespit edilen işletme/kurum sayısı ve bunlara uygulanan idari para cezalarının tutarları.
Nehre evsel atık su, tarımsal atık, sanayi atığı veya illegal kanalizasyon bağlantısı yapan kurum veya işletme tespit edilip edilmediği ve tespit edilenlere uygulanan yaptırımlar.
Bismil özelinde nehrin temizlenmesi, rehabilite edilmesi ve kirliliğin kalıcı olarak ortadan kaldırılması amacıyla Bakanlık tarafından hazırlanmış bir acil eylem planının bulunup bulunmadığı.
Son 5 yılda Bismil’den geçen Dicle bölümü için yapılan su numune analizleri ve bu analizlerde kimyasal, biyolojik ile mikrobiyolojik açıdan tespit edilen kirlilik düzeylerinin ne olduğu.
Nehrin korunması için Bakanlık tarafından yürütülen ulusal veya uluslararası destekli proje, izleme programı ya da ekolojik restorasyon çalışmalarının varlığı.
Sürekli kirlilik göz önünde bulundurularak Bismil özelinde havza bazlı bir koruma planı hazırlanıp hazırlanmadığı.
Dicle’deki kirlilik nedeniyle balıkçılık faaliyetlerinde azalma, ekosistem kaybı veya tür yok olmasına dair tespit edilmiş bilimsel bulguların bulunup bulunmadığı.
Köpüklenmeye yol açtığı düşünülen yüzey aktif maddeler, deterjan atıkları veya endüstriyel kimyasallarla ilgili Bakanlığa ulaşmış veri veya tespitlerin olup olmadığı.
Tanrıkulu, soru önergesinde Dicle Nehri’nin ekolojik, ekonomik ve tarihsel önemine dikkat çekerek, kirliliğin nedenleri, sorumluları ve çözüm sürecine ilişkin adımların kamuoyuyla şeffaf biçimde paylaşılması gerektiğini vurguladı.
Yerel halkın iddiaları arasında nehirdeki köpüklenmenin sağlık riski oluşturduğu ve bölgedeki canlı hayatını olumsuz etkilediği yönünde kaygıların bulunduğu hatırlatıldı. Tanrıkulu’nun önergesi, yetkili bakanlıktan gelecek yanıtla birlikte hem bölge halkı hem de çevre örgütleri tarafından yakından izlenecek.
