Incel kültürü nedir, dünya çapında şiddet vakalarıyla bağlantısı ne?

1997 yılında henüz Facebook, Instagram, Tinder ya da MySpace henüz yokken, 20'li yaşlarında bir kadın, kendisi gibi toplumda önyargılarla karşılanan yalnız insanları bir araya getirecek çevrimiçi bir topluluk kurdu.

Kanada'nın Toronto kentinde yaşayan kadın, 2018 yılında BBC'ye verdiği demeçte, Involuntary Celibacy Project (İstemsiz Bekarlık Projesi) adını verdiği bu topluluğu, kadın ve erkeklerin sorunlarını konuştuğu "arkadaşça bir yer" olarak tanımlıyordu.

Incel kısaltmasıyla anılan toplulukla tanışan ve evlenen bir çift bile vardı.

Incel kavramı o dönemde, "kadın ya da erkek, yalnız ve hiç cinsel ilişkiye girmemiş veya uzun süredir ilişkisi olmayanları" tarif ediyordu.

Geçen 30 yıla yakın sürede incel kültürü, bugün kadına nefretle özdeşleşen bir topluluğa evrildi.

Inceller, 2014 ve ardından 2018 yıllarında Kuzey Amerika'da incel kültürüyle bağlantılı olduğu tespit edilen iki genç erkeğin toplu katliamlarıyla popüler kültürde mercek atına alınmaya başlandı.

Avrupa Birliği'nin (AB) 2017-2020 verilerini kullanan 2021 tarihli raporunda kıtada, çevrimiçi incel topluluklarının en fazla üyeye sahip olduğu ülke Almanya, İngiltere, İsveç ve İtalya olarak sıralanıyordu.

İngiltere'de 2021'de beş kişinin cinayetiyle gündeme gelen Jake Davison adlı genç adam da yine çevrimiçi incel topluluklarıyla bağlantılı bir isimdi.

Ülkenin Dijital Nefretle Mücadele Merkezi (CCDH) 2022'de incel forumlarında her 29 dakikada bir tecavüzle ilgili paylaşım yapıldığı uyarısında bulunmuştu.

İngiltere'deki Swansea Üniversitesi araştırmacıları tarafından geçen Ocak ayında yayımlanan bir çalışma, incellerin kadınlarla ilgili "temel düşünce hataları" olduğunu buldu.

Buna göre incellerin "şeytanlaştırılmaktan" ziyade akıl sağlığı desteğine ihtiyaçları var.

Semih Çelik'in 4 Ekim'de İstanbul'un Fatih ilçesinde iki kadını canice öldürdükten sonra kendi hayatına son vermesinin ardından incel kültürü de Türkiye'de yeniden gündeme geldi. Sosyal medyada ve basında konuyla ilgili birçok paylaşım yapıldı.

Incellerle ilgili bilinenleri derledik.

Incel nedir, kadınlar hakkında ne düşünüyorlar?

Bugün incel, kadınlara karşı düşmanca inanışlar besleyen ve bazı canice saldırılarla ilişkilendirilen bir ideoloji.

Inceller son 10 yılda çoğu kadın en az 100 kişinin öldürülmesi ya da yaralanmasıyla ilişkilendirildiler.

Incellerin Reddit, Facebook ve kendi kurdukları sitelerde toplulukları var. Teknoloji şirketlerinin bu toplulukları kapatmak gibi önlemleri tam olarak sonuç vermiyor.

İngiltere'de Dijital Nefretle Mücadele Merkezi (CCDH) 2022'de 17 bin üyesi ve aylık 2,6 milyon kez ziyaret edilen bir incel forumundaki bir milyondan fazla paylaşımı yapay zeka kullanarak taradı.

Çalışma, paylaşımlarda her 29 dakikada bir tecavüzden bahsedildiğini buldu.

Bunun yanında incellerin toplu katliamlardan bahseden paylaşımlarının sayısının bir yılda yüzde 59 arttığı tespit edildi.

Çevrimiçi incel topluluklarının üyelerinin tavırları kişiden kişiye değişiyor ancak tüm kadınların "para peşinde, cinsellik konusunda seçici olmayan ve manipülatif" olduğu yorumları yaygınlıkla yapılıyor.

Forumlarda çekici kadınlar "Stacyler" diye adlandırılıyor ve arzu nesnesi olarak görülüp alay ediliyorlar.

Inceller "Stacylerin" kendileri yerine, "Chadlar" diye adlandırdıkları erkek tipini tercih edeceklerine inanıyorlar.

"Chad" inceller açısından cinsel olarak başarılı erkekleri tanımlıyor. Sarışın, kaslı ve genellikle spor arabası olan bu erkeklerle kıyaslamaları kişilik ve özgüvenle sınırlı değil; inceller "Chad"ların genetik olarak üstün olduğunu düşünüyor.

Bu iki boyutlu karikatürler, basit görünse de, "biz ve onlar" düşüncesini pekiştirmekte önemli görülüyor. İnceller seks, aşk ve mutluluğa sadece başkalarının erişebileceğini düşünüyor.

Seks ve cazibe oyununun doğuştan haksız olduğunu savunan nihilistik "siyah hap" teorisine kapılmaya yatkınlar.

Olumlu düşüncelere kapalılar, forumlarda kadınlarla etkileşime geçen herhangi biri "fakecel" yani "sahte incel" diye yaftalanıyor.

Kendilerini incel olarak tanımlayan ve Türkçe paylaşım yapan farklı çevrimiçi topluluklar var.

Binlerce kişiye ulaşan bu topluluklarda kadın düşmanı ve yer yer ırkçı paylaşımların yapıldığını görmek mümkün.

Ekşi Sözlük'te incellerle ilgili yapılan ilk paylaşımlar 2018 yılına kadar gidiyor.

Şiddetle bağlantılı hangi olaylar yaşandı?

2014 yılında Elliot Rodger adında bir genç adam, University of California Santa Barbara'da silahı kendisine doğrultmadan önce ikisi kadın altı genci öldürdü.

Bıraktığı mesajda kadınlarla ilişki kuramadığını söylüyor ve açıkça kadına şiddet çağrısında bulunuyordu.

Cinayet, bazı uç spektrumdaki inceller tarafından övgüyle karşılandı.

2018 yılında Toronto'da 10 kişiyi öldüren Alek Minassian adlı genç adam, polise "görevini başarmış hissettiğini" ve incel düşüncelerinden ilham aldığını söylemişti.

Bu dehşet verici olaydan sonra Kanada'da incel hareketi aşırılıkçı şiddet türleri altında görülmeye başlandı.

2021'de İngiltere'nin Playmouth bölgesinde annesi dahil dört kişiyi vurduktan sonra Jake Davison adlı genç kendisini öldürdü.

Davison sosyal medyada incel hareketiyle ilgili tartışmalarda aktifti.

'Şeytanlaştırmak çözüm değil'

Swansea Üniversitesi araştırmasının ortak yazarı, Andrew Thomas, incellerin "düşünce hatalarının" onların sorunlu ideolojilere kayması olasılığını artırdığını söyledi:

"Kadınlar için fiziksel çekiciliği fazla önemseyip, nezaketin etkisini azımsadığınızda dünya görüşünüzü doğrulayan kanıtları aramaya başlıyorsunuz."

Çalışmaya göre incellerin akıl sağlığı sorunları gösterme eğilimi de var.

Thomas, incellerin akıl sağlığının "yerlerde" olduğunu, yüzde 20'sinin her gün intiharı düşündüğünü ve derin yalnızlık içinde olduğunu belirtti.

Bu kişilerin depresyon taramasından geçmesi durumunda, dörtte birinin hızla antidepresan tedavisine sokulabileceğini söyledi.

Incellerin "şeytanlaştırılmaktan" ziyade akıl sağlığı desteğine ihtiyaçları olduğunu belirten Thomas'a göre, "Döngüyü kırmak istiyorsanız, bu kişileri akıl sağlığı konusunda destek almaya yönlendirmeliyiz, kendilerini umursamadıkları sürece başkalarını da umursamayacaklardır".

Cinsiyet eşitliğine karşı çıkan gruplardan 'manosphere'in parçası

Incel topluluklar, internette toplumsal cinsiyet eşitliğini reddeden oluşumlardan biri. Tüm bu internet siteleri, bloglar ve diğer topluluklara "manosphere" (erkeklerin alanı) adı veriliyor.

Erkeklerin modern toplumdaki ilerlemeler nedeniyle gerilediğini savunan Men Going Their Own Way (MGTOW) ve Reddit'te 200 bine yakın üyesi olan "Red Pill (Kırmızı Hap)" gibi gruplar da var.

Grup, "erkekler için olumlu bir modelden gittikçe yoksun olan bir kültürde cinsiyet stratejilerini tartışmak" için kurulduğunu söylüyor.

Grubun adı 1999 yapımı Matrix filmine göndermede bulunuyor. Filmde ana karakterin seçtiği hapı almasıyla gerçek dünyayla ilgili gerçekleri görmesi mümkün hale geliyordu.

2017 yılında grup üyeleriyle konuşan gazeteci Amelia Tait grubun ideolojisini "feminizmin toksik, cinsiyetçiliğin sahte, erkekler için her şeyin daha zor ve ilişkilerle ilgili basındaki her şeyin yalan olduğu" inancı şeklinde özetlemişti.

• İstanbul'da vahşice öldürülen iki kadın toprağa verildi
• 'Erkeklik krizi' tartışmaları: Üzerinde uzlaşılmış bir 'iyi adam' tanımı var mı?
• İki İngiliz kadın Andrew Tate'i tecavüz ve cinsel şiddetle suçladı