Tüyap Fuarcılık Grubu tarafından Türkiye Yayıncılar Birliği işbirliğiyle düzenlenen “42. Uluslararası İstanbul Kitap Fuarı” kapılarını açtı. Okurların iple çektiği renkli fuar atmosferinin arka planında ise yayıncılık sektörü giderek sıkışıyor.
Bandrol verileri kitap üretiminde düşüşe işaret ederken yayıncılar artan maliyetlerle zor günler geçiriyor. Editör ve çevirmen gibi yayın emekçileri ise düşük ücretler ve güvencesiz çalışma koşullarından mutsuz.
Tüyap Fuar ve Kongre Merkezi’nde 21 Aralık’a kadar ziyaretçi ağırlayacak olan fuara, Türkiye Yayıncılar Birliği Başkanı Kenan Kocatürk’ün aktardığına göre yoğun ilgi var. Kitap satışlarının da çok yüksek seyrettiğini belirten Kocatürk, fuarlarının yayıncılar için yalnızca satış yeri değil, tanıtım ve okurla buluşma alanı olduğunu söylüyor.
Ancak bu, yayıncılık dünyasına ilişkin tüm tabloyu ortaya koymuyor. Kocatürk, 2025’in ilk 11 ayında üretimin geçen senenin aynı dönemine göre 10 milyon azaldığına dikkat çekiyor. ,
‘YAYINCILIĞA DESTEK ŞART’
Kâğıt, tutkal, kalıp, mürekkep gibi üretim kalemlerinde ithalata bağımlılık, hem üreticiye hem okura olumsuz yansıyor. Kocatürk şunları söylüyor:
“Etiket fiyatlarını artırmamaya çalışan yayınevlerinin dayanacak gücü kalmadı. Döviz bazında maliyetleri yüzde 85 artarken etikette döviz bazında yüzde 15’lik bir gerileme bile var. Alım gücünün düşmesiyle satışlar adet bazında yüzde 35 düşmüştü. Yayıncılığın kamu hizmeti gibi görülüp devlet destek ve teşviklerinin artması acil ihtiyaç.” Yayıncılar Telif Hakları ve Lisanslama Meslek Birliği Başkanı Hakan Tanıttıran ise 2018’e kadar yıllık kitap üretiminin 440 milyon bandrole kadar çıktığını ancak bir daha bu sayıya ulaşılamadığını vurguluyor. Özellikle yetişkin kültür kitaplarında yüzde 25’lik ciddi daralma olduğunu belirten Tanıttıran, “Pandemi öncesi tonu 750 Avro olan kitap kâğıdı bugün bin 200 Avro. Okuyucu için son 3 yılda yüzde 290 fiyat artışı olsa da altı yıl önce 10 Avroya satılan kitap bugün 4 Avroya denk. Kâğıt ve matbaa peşin, satışlar ise uzun vadeye yayılıyor. Enflasyonist ortamda bunu taşımak çok zor” diyor.
EMEKÇİ İÇİN DAHA ZOR
Bağımsız editör ve yayınevi danışmanı Mürsel Çavuş’un Linkedin’de yaptığı ankete göre editörlerin yüzde 73’ü 50 bin liranın altında ücret alırken bu grubun yüzde 27’si 30 bin liranın altında maaşla çalışıyor. Çavuş, düşük ücret nedeniyle yayınevlerinin nitelikli çalışanlarını kaybettiğini belirterek artan maliyetlerin çalışma koşullarını daha da ağırlaştırdığını söylüyor: “Bazı yayınevleri editörleri yapay zekâ destekli çevirilerle çalışmaya zorlayarak iş yükünü artırıyor. Maliyet gerekçesiyle editör, redaktör ve son okumacı süreçlerinden feragat ediliyor ya da kadrolu istihdamdan kaçınılıyor. Bağımsız çalışanlar sigortasızlık, düzensiz iş ve geç ödemelerle karşı karşıya. Yayınevi editörleri ise boş zamanlarını ek işle doldurmak zorunda. Çalışanlar sektördeki haksızlıkları dile getirmekten imtina ediyor çünkü yine yayınevlerinden iş almaları gerekiyor.” Çavuş, maliyetlerin “destekli yayıncılık” modellerini de yaygınlaştırdığını ve yayınevlerinin yazarlardan ücret talep etmeye başladığını belirtiyor.
