Günlük hayatta karşılaşılan sıra dışı sağlık sorunları zaman zaman tıbbın sınırlarını zorlayan vakalar ortaya çıkarıyor. Bunlardan biri de cinsel ilişki, yoğun fiziksel efor ya da ani stres gibi durumların hemen ardından oluşabilen geçici hafıza kaybı nöbetleri. Tıp literatüründe transient global amnesia olarak tanımlanan bu sendrom, kişiyi dakikalar içinde zamansal hafızadan koparırken, bilinci ve kimlik algısı tamamen korunuyor.
CİNSEL İLİŞKİ SONRASI HAFIZA KAYBI: BİLİM DÜNYASINDA TARTIŞILAN NADİR TABLO
The Lancet’te yer alan son çalışma, bazı hastalarda cinsel ilişki sonrası ortaya çıkan ani hafıza kaybına ilişkin vakaları mercek altına aldı. Mayo Clinic verilerine göre transient global amnesia, tanık edilen ani bir şaşkınlık haliyle birlikte kısa süreli hafıza kaybının görülmesiyle tanımlanıyor. Kişi kendi kimliğini biliyor, bilinç açık kalıyor ve konuşma gibi bilişsel fonksiyonlar normal seyrediyor; ancak yeni anı oluşmuyor ve yakın zamanlı olaylar hızla siliniyor.
Bu durumun neden ortaya çıktığı henüz net değil; beyin görüntülemeleri çoğu zaman normal sonuç veriyor. Bu nedenle uzmanlar, fenomenin nörolojik, fizyolojik ve psikolojik faktörlerin karmaşık bir birleşiminden kaynaklanabileceğini düşünüyor.
İKİ YAŞLI ERKEK VAKASI: “CİNSEL İLİŞKİ SONRASI 30 DAKİKA İÇİNDE SEMPTOM BAŞLADI”
Çalışmada anlatılan iki vakada da semptomların cinsel ilişki bitiminden yaklaşık yarım saat sonra başladığı belirtiliyor.
BİRİNCİ VAKA: 72 YAŞINDAKİ ERKEK
Yeni başlayan trombosit düşüklüğü olan hasta, iki yıl önce de benzer bir amnezi atağı geçirmişti. Eşi tarafından yatakta tamamen uyanık ancak ciddi şekilde karışık halde bulunuyor.
Hastaneye kaldırıldığında mevcut ABD başkanını Jimmy Carter sanacak kadar zamansal algı kaybı gösteriyor. Nörolojik muayene normal, MR görüntülemesinde herhangi bir lezyon saptanmıyor. Semptomlar kısa sürede kaybolsa da atağın gerçekleştiği süreye dair hiçbir anı oluşmamış durumda.
İKİNCİ VAKA: 75 YAŞINDAKİ ERKEK
Cinsel ilişki sonrası yarım saat içinde tutarsız ve sürekli konuşma belirtileri başlıyor. O da tıpkı ilk vaka gibi mevcut ABD başkanını yanlış tanımlıyor.
Tüm semptomlar yaklaşık 15 saat içinde tamamen geriliyor ve kişi günlük yaşamına kaldığı yerden devam ediyor. Bu vakalar, sendromun tetikleyicileri arasında cinsel ilişkinin de yer alabileceğini doğrulayan nadir örnekler arasında bulunuyor.
SENDROMUN BİLİNEN TETİKLEYİCİLERİ
Mayo Clinic’e göre transient global amnesia nöbeti genellikle şu durumların ardından görülüyor:
- Ani soğuk veya sıcak suya girme,
- Yoğun fiziksel aktivite,
- Cinsel ilişki,
- Tıbbi işlemler,
- Hafif kafa travması,
- Şiddetli duygusal stres.
Tüm bu tetikleyiciler beynin hafıza merkezlerini etkileyen kısa süreli bir “blokaj” yaratıyor olabilir; ancak kesin mekanizma hâlâ net değil.
