Güneş’in yanan yüzeyine bu kadar yakından hiç bakılmamıştı. ABD Ulusal Bilim Vakfı’na bağlı Daniel K. Inouye Güneş Teleskobu, yeni geliştirilen “Görünür Ayarlanabilir Filtre” (VTF) ile Güneş’in atmosferini şimdiye kadarki en yüksek çözünürlükle görüntüledi. Aralık ayında çekilen ve 10 kilometre/piksel çözünürlüğe sahip bu görüntü, bilim insanlarının Güneş’teki manyetik fırtınaları daha iyi analiz etmesine olanak tanıyor.
DEV GÜNEŞ LEKELERİ İZLENDİ
Yeni görüntü, Güneş’in iç atmosferinde kıta büyüklüğünde koyu lekeler olarak beliren Güneş lekelerini gözler önüne seriyor. Bu bölgeler, manyetik aktivitenin yoğunlaştığı alanlar olarak biliniyor ve sıklıkla Güneş patlamaları ile koronal kütle atımları (CME) bu noktalardan meydana geliyor.
Koronal kütle atımları; Güneş’in dış atmosferinden fırlayan iyonize gaz ve manyetik alan bulutları olarak tanımlanıyor. Bu olaylar Dünya’nın manyetik alanıyla etkileşime geçerek enerji nakilleri, elektrik şebekeleri ve uydu haberleşmelerinde ciddi aksaklıklara yol açabiliyor.
VTF NASIL ÇALIŞIYOR?
Görünür Ayarlanabilir Filtre (VTF), gelen ışığı tıpkı bir radyo frekansı gibi filtreleyerek yalnızca belirli dalga boylarını analiz edebiliyor. Bunu yapmak için birbirine mikronlarca yakın iki cam plaka (etalon) kullanılıyor.
Prof. Dr. Woeger bu mekanizmayı “gürültü engelleyen kulaklıklara” benzetiyor: “İki benzer ışık dalgası bir araya geldiğinde birbirini güçlendirebilir ya da yok edebilir.”
Bu filtreleme sistemi sayesinde teleskop, birkaç saniye içinde yüzlerce görüntü alıyor ve bunları üst üste bindirerek katman katman üç boyutlu bir Güneş haritası oluşturuyor. Bilim insanları bu görüntülerle Güneş’in sıcaklık, basınç, hız ve manyetik yapı dağılımını milimetrik düzeyde analiz edebiliyor.
TELESKOBUN KALBİ HALEAKALA DAĞI'NDA ATIYOR
Teleskop, Hawaii’deki Haleakala yanardağının 3.000 metre yüksekliğindeki zirvesine kurulu. VTF ise bu yapının birkaç katına yayılan, devasa bir teknolojik sistemin merkezini oluşturuyor. Almanya’daki Güneş Fiziği Enstitüsü’nde tasarlanan sistem, okyanusları aşıp Hawaii’ye getirilerek burada adeta bir “şişe içinde gemi” gibi monte edildi.
