Saç boyamak milyonlarca kişi için günlük hayatın sıradan bir parçası. ABD’de kadınların yaklaşık yüzde 80’i hayatının bir döneminde saç boyası kullanıyor. Ancak son yıllarda bilimsel araştırmalar, bu alışkanlığın sanıldığı kadar masum olmayabileceğini ortaya koyuyor.
ABD ve Avrupa’da yapılan kapsamlı çalışmalar, özellikle kalıcı ve yarı kalıcı saç boyalarının bazı sağlık riskleriyle ilişkili olabileceğine işaret ediyor. Boston Üniversitesi’nde çevre epidemiyolojisi alanında çalışan Dr. Samantha Schildroth, “Henüz bilmediğimiz çok şey var ancak mevcut veriler, maruziyet konusunda endişelenmemiz için yeterli” diyor.
RİSK SAÇTA DEĞİL, SAÇ DERİSİNDE
Uzmanlara göre asıl sorun saç telleri değil, saç derisi. Dermatolog Dr. Melanye Maclin, saç derisinin yoğun kan dolaşımına sahip olduğunu belirterek, “Boyadaki kimyasallar saç derisinden emilerek doğrudan kana karışabiliyor” uyarısında bulunuyor.
Scientific Reports dergisinde yayımlanan bir araştırmaya göre, saç boyası kullanan kişilerin kanında dolaşan en az 11 kimyasal metabolitin seviyesi, kullanmayanlara göre anlamlı şekilde farklı. Bu durum, saç boyasının vücut üzerinde sistemik etkiler yaratabileceğini gösteriyor.
KANSER VE ÜREME SAĞLIĞIYLA BAĞLANTI
96 bilimsel makaleyi inceleyen geniş kapsamlı bir araştırma, kalıcı veya yarı kalıcı saç boyasını sadece birkaç kez kullanan kadınlarda meme kanseri riskinin yüzde 7, sık kullananlarda ise yüzde 31 arttığını ortaya koydu. Kalıcı boyalar, bazı genetik özelliklere sahip bireylerde mesane kanseri riskinin de ciddi şekilde yükselmesiyle ilişkilendiriliyor.
Schildroth’un ekibi tarafından yapılan yeni bir çalışma ise saç boyası kullanımı ile rahim fibroidleri arasında bağlantı olabileceğini gösterdi. Özellikle son bir yıl içinde geçici saç boyası kullanan siyahi kadınlarda fibroid riskinin yüzde 98 arttığı belirlendi. Uzmanlar, bunun östrojen hormonunu taklit eden kimyasallardan kaynaklanabileceğini düşünüyor.
KALICI BOYALAR DAHA RİSKLİ
Araştırmacılar, özellikle kalıcı boyalarda bulunan “aromatik aminler” adlı maddelere dikkat çekiyor. Bu kimyasallar DNA’ya bağlanarak kanserli mutasyonlara yol açabiliyor ve hormon sistemini etkileyebiliyor. Yarı kalıcı ve geçici boyalar genellikle daha az riskli kabul edilse de, son bulgular bu ürünlerin de tamamen güvenli olmayabileceğini gösteriyor.
ESKİ BOYALAR MI, YENİLER Mİ?
1980 öncesi saç boyalarında bazı güçlü kanserojen maddeler bulunuyordu ve bunların bir kısmı yasaklandı. Ancak p-Fenilendiamin (PPD) gibi şüpheli kimyasallar hâlâ birçok modern üründe yer alıyor. ABD’de bu maddelerin yasaklanmasını öngören yeni yasa teklifleri gündemde olsa da, uzmanlar “yasaklanan kimyasalların benzer derecede zararlı maddelerle değiştirilmesi” riskine dikkat çekiyor.
RİSKİ AZALTMAK MÜMKÜN MÜ?
Uzmanlar saç boyasından tamamen vazgeçmenin herkes için gerçekçi olmadığını kabul ediyor. Ancak bazı önlemlerle riskin azaltılabileceği belirtiliyor:
Ürün etiketlerini dikkatle okuyun, aromatik amin içermeyen boyaları tercih edin.
Bitki bazlı veya sebze boyaları, kimyasal içeriği daha düşük olabilir.
Boyama sıklığını azaltın, renk tazeleme aralıklarını uzatın.
Boya sırasında eldiven kullanın ve saç derisini koruyun.
Saç boyasını düzleştirici gibi diğer kimyasal işlemlerle aynı dönemde uygulamayın.
Çocukların ve gençlerin saç boyası kullanımını mümkün olduğunca erteleyin.
Uzmanlar, saç boyasının tek başına “kesin olarak kanser yapar” demenin doğru olmadığını vurgulasa da, özellikle uzun yıllar ve sık kullanımda temkinli olunması gerektiği konusunda hemfikir.
KAYNAK: WebMD
