Son yıllarda hızla büyüyen takviye edici gıda pazarı, uzmanlara göre halk sağlığı açısından ciddi riskler taşıyor. BirGün'ün haberine göre, Küresel pazarda 29 binden fazla takviye edici ürün bulunduğu, her yıl bin yeni ürünün piyasaya eklendiği belirtiliyor. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Halis Dokgöz, bu ürünlerin “doğal olduğu” algısıyla kontrolsüz şekilde tüketilmesinin zehirlenme dahil ciddi toksikolojik ve adli sorunlara yol açabileceğini söyledi.
Bu yıl “Takviye Edici Gıdalar” temasıyla Mersin’de düzenlenen Güneyde Eczacılık Kongresi’nde konuşan Prof. Dokgöz, takviyelerin vitamin, mineral, amino asit, protein ile bitkisel ve hayvansal bileşenlerin yoğunlaştırılmış formu olduğuna dikkat çekerek “Bu ürünler ilaç değil destekleyicidir, fakat kontrolsüz tüketimde ciddi sağlık riskleri doğurabilir” dedi.
KÜRESEL PAZAR BÜYÜYOR, RİSKLER ARTIYOR
Prof. Dokgöz, 2017’de 140 milyar dolar olan takviye edici gıda pazarının 2024’te 247,8 milyar dolara yükseldiğini belirterek pandemi döneminde bağışıklığı artırma arayışının tüketimi hızlandırdığını kaydetti. Bitkisel ürünlerin tamamen zararsız kabul edilmesinin tehlikeli olduğunu söyleyen Dokgöz, bunun literatürde “Doğallık Safsatası” olarak tanımlandığını ifade etti.
“Acil servise getirilen vakalarda yakınları ‘ilaç kullanmıyordu’ der çünkü bitkisel takviyeyi ilaç olarak görmezler. Bu da toksikolojik analizi zorlaştırır” diyen Dokgöz, sosyal medya fenomenlerinin önerileriyle belirlenen dozların zehirlenmeye davetiye çıkardığını vurguladı.
Prof. Dokgöz, “Her madde zehirdir; zehir ile ilacı ayıran dozdur” sözünü hatırlatarak botulinum toksini, risin ve mantar zehirlenmelerinin doğada bulunmasına rağmen ölümcül olduğunun altını çizdi.
YANLIŞ DOZ ÖLÜMCÜL SONUÇLAR DOĞURABİLİR
Dokgöz, bazı yaygın vitaminlerin yanlış dozda kullanımının ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğini belirterek şu örnekleri verdi:
A Vitamini: Karaciğer toksisitesi, gebelikte sakatlık riski
D Vitamini: Hiperkalsemi, böbrek yetmezliği, kalp durması
E Vitamini: Kanama riskinde artış
“BİTKİSEL KAPSÜLLER DE DELİLDİR”
Türkiye'de takviyelerin Tarım ve Orman Bakanlığı; ilaçların ise Sağlık Bakanlığı tarafından denetlenmesinin adli süreçlerde zorluk yarattığını ifade eden Dokgöz, bazı üreticilerin ilaç etken maddelerini takviye adı altında piyasaya sürebildiğini söyledi.
“Şüpheli ölümlerde sadece ilaç kutuları değil, mutfaktaki çay ve bitkisel kapsüller de delil olarak toplanmalı” diyen Dokgöz, metabolizmayı durduran bitkisel takviyelerin ölümcül etki yaratabileceğini kaydetti.
PAZAR KONTROLSÜZ BÜYÜYOR
Avrupa’da bitkisel ilaç ve takviye satışlarının 2009’da 7 milyar avroya ulaştığı, Türkiye'de ise pandemiyle birlikte kullanımın yüzde 50'nin üzerinde arttığı belirtildi. İnternet ve sosyal medya üzerinden satılan kontrolsüz ürünlerin sahte ve tağşişli ürün riskini artırdığına dikkat çekildi.
Prof. Dokgöz, “Tüketicilerin eczane dışı kanallardan ürüne erişmesi, denetimsiz ürünlerin dolaşım riskini büyütüyor” diyerek düzenleyici önlemlerin artırılması gerektiğini vurguladı.
