İran’da Eylül ayında 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin gözaltında ölümüyle başlayan protestolarda bir dönüm noktasına ulaşıldı. 

İran’ın Başsavcısı Muhammed Cafer Montazeri dün ülkedeki ahlak polisinin ‘yargıyla bir ilgisi olmadığını’ söyleyerek lağvedildiğini açıkladı. 

İran rejimi son günlerde toplumun taleplerini değerlendirdiklerini söyleyerek sert başörtüsü kurallarını esnetme sinyalleri veriyordu. 

Bu karara gelene kadar resmi sayısından emin olamadığımız yüzlerce insanın yaşamını yitirmesi gerekti. 

İran’da Kürtlerin yaşadığı kuzeybatı bölgesi savaş görüntüleri veriyor. Protestoculara makineli tüfeklerle ateş açılıyor, savaş helikopterleri, insansız hava uçakları kullanılıyor. 

Merkezi Norveç’te bulunan İran İnsan Hakları Örgütü son aylardaki protestolarda geçen hafta itibariyle 51’i çocuk olmak üzere en az 448 kişinin hayatını yitirdiğini bildirdi. 

İran’ın eski cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad tarafından getirilen, kadınlar ve kız çocukları üstünde bir zulüm aracı olarak kullanılan ahlak polisinin lağvedilmesi samimi bir hamle mi yoksa yerine yeni bir mekanizma mı getirilecek henüz belli değil.

Ancak tabanda destek bulan protestolar sonunda siyasi anlamda yara alan İran rejimi durumun ne içeride ne de dışarıda sürdürülebilir olmadığının farkında. 

Belki de bu nedenle İran’ın bölgedeki uzantıları ABD ile yakınlaşma fırsatları içinde. 

Hizbullah, Lübnan ve İsrail arasında deniz sınırları anlaşmasında arabulucu rolünü üstlenen ABD ile üstü kapalı temasa geçmiş oldu. 

Irak’ın yeni başbakanı Muhammed Şii El Sudani ABD büyükelçisiyle yakın görüşmeler içinde. 

İran ayrıca ABD’nin Suudi Arabistan’a başbakan olarak atanan veliaht prensi Muhammed Bin Salman ile ilişkilerinin ekşimesinden faydalanmak istiyor. 

Ancak Batılı ülkeler İran’ın Rusya’ya Ukrayna'ya karşı kullanması için insansız hava aracı göndermesini henüz affetmiş değil. 

Öte yandan İran Devrim Muhafızları Ordusu Suriye’de etkinliğini yitirmek üzere. 

Suriye'de çatışmalar azaldıkça Suriye hükümeti İran’dan uzaklaşarak daha zengin olan Körfez Arap ülkeleriyle yakın bağlar kurma peşinde. 

İran’da katı molla rejiminin içerideki sarsıntıyı ve dünyadaki yalnızlığını aşması kısa vadede mümkün görünmüyor. 

KİTLELER TATMİN OLMAYACAK

İran’ın halka göstermelik serbestlikler getirmesi rejimin kökten değişmesini isteyen kitleleri tatmin etmeyecek.

Bunun sonunda daha da sertleşen bir çatışma dalgası ya da kaos sadece İran halkını değil, bölgedeki pek çok ülkeyi etkileyecek. 

Kuzeyde Rusya-Ukrayna savaşı, güneyde Irak ve Suriye’nin ardından, doğuda kontrolünü yitiren bir İran, 2023’te Türkiye’nin ana dış politika konusu haline gelebilir. 

İran’daki molla rejimi için statüko sürdürülebilir değil. 

Kadınların hayatlarını feda ederek İran’da başlattığı protesto dalgası tüm bölgenin siyasi çehresini ciddi biçimde değiştirecek potansiyele sahip.