14 Kasım Dünya Diyabet günü olarak geçiyor. Diyabet halk arasında daha sık şeker hastalığı olarak kullanılıyor. Ve hatta belki de adını en sık duyduğunuz hastalıklardan. Mutlaka ailede, büyüklerde, komşuda, akrabada vardır. Çünkü görülme sıklığı epey yüksek ve daha da artıyor. Bir sürü sağlık problemi vardır ama diyabeti unutmazsın. Çünkü diyabet teşhisi sonrası bu teşhis sana ömür boyu eşlik eder. Ve sen onunla yaşamayı öğrenmek zorundasındır.
Üniversitede okuduğum yıllarda, eve tatile geldiğimde, karşı komşumuz 60lı yaşlarında bir teyze beni görünce hemen bu haberi verdi. ''Bende şeker başladı'' dedi. ''Aa...'' dedim, ''Tamam peki dikkat ediyor musun diyetine?'' ''Ben zaten bir şey yemiyorum ki'' dedi. ''Ama bak beslenme şeklin her nasıl ise bu şeker dengesini bozmuş. Sana diyetisyene git dediler mi?'' dedim. ''Evet, doktor diyetisyene yolladı'' dedi. ''Peki o ne dedi?'' diye sorduğumda, bir liste verdiğini söyledi. O listeyi sakladığı çekmecesinden buldu ve getirdi. ''İyi de, sen burada yazanları yapmalısın ki şekerin düşsün. Normal seviyeye gelsin'' dedim. Teyze bunun nasıl yapılacağını bilmediğini ifade ederken o an düşündüm; her gün binlerce kişi devlet hastanesinde ve özel hastanelerde diyabet teşhisi alıyor. Bunların maalesef hepsi değil ama bir kısmı diyetisyene yönlendiriliyor. Devlet hastanelerindeki meslektaşlarımız ellerinden geleni yapsalar da yetişmek mümkün olmuyor. Diyabet bir eğitim işi. Diyabet beslenmesini öğrenmek, günlerce haftalarca sürebilir. Bir eğitimle hayatınız değişir. Ama insanlar sadece o listeyi alıp evlerine dönüyorlar.
Yapamadıkları yerleri nasıl yapabilirim, anlayamadığım yerleri sorabilir miyim? Aklınıza takılanları sormalı, kendi hayatınıza göre bir plan yapmalısınız. Buna vakit ayırmalısınız ki diyabetin kötü yüzünü görmeyin. Çünkü çok net. Diyabet der ki, bana göre hayatını değiştir, yoksa ben seninkini değiştiririm. Hatta, biraz iyi tarafından bakarak bir haber vereyim size. Diyabete göre yaşar, beslenme ve yaşam şeklinizi kontrol ederseniz uzun ve sağlıklı bir hayatınız olur. Çünkü beslenme diyabetli bireyde hayat kalitesini etkileyen en önemli bölümdür.
DİYABETİN BELİRTİLERİ NELERDİR?
- Sık idrara çıkma,
- Ağız kuruluğu,
- Çok su içme,
- Sürekli açlık hissi,
- Cilt yaralarının geç iyileşmesi,
- Kuru ve kaşıntılı bir cilt,
- Sık sık infeksiyon gelişmesi,
- Ellerde ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma görülür. Ancak bu belirtiler zaman içinde yavaş yavaş ortaya çıkar.
DİYABET RİSKİ KİMLERDE DAHA FAZLADIR?
- Ailesinde diyabetli olanlar,
- Şişman kişiler,
- 4 kg’dan daha ağır bebek doğuran kadınlar,
- Stres altında yaşayan kişilerde diyabetin görülme riski daha yüksektir.
BU RAKAMLARA DİKKAT EDİN
- Senede 1 kez tahlil yaptırın.
- Açlık kan şekerine ve açlık insülin hormonuna mutlaka baktırın.
- Normalde açlık kan şekeri 100 mg/dl’nin altındadır.
- Açlık kan şekeri 100-125 mg/dl arasında ise diyabet yaklaşıyor demektir.
- Eğer kan şekeri 126 mg/dl veya daha yüksekse diyabet başlamıştır.
DİYABETTE SAĞLIKLI BESLENME NASIL OLMALI?
- Önce kan şekerini hızlı yükselten yiyecekleri azaltın, mümkünse tamamen çıkarın. Pirinç, patates, beyaz un, şeker ve şekerli tüm gıdalar, bazı meyveler kan şekerinizin dengesini bozabilir.
- Öğün saatlerinizi planlayın. İlaç veya insülin tedavisine göre hazırlanan beslenme programını saatleri ve miktarları ile birebir uygulayın.
- Şeker kullanıyorsanız vazgeçin. Olabiliyor ise şekeri tamamen bırakın. Vazgeçemiyorsanız doğal tatlandırıcıları kullanın.
- Her gün ve öğünde sebze tüketmeye özen gösterin. Sabah kahvaltıdaki domates, biberler, öğle ve akşam yemeğindeki sebzeler ve salatalar kan şekerinizi dengeye sokmanıza yardımcı olur.
- Sağlıklı proteinleri tercih edin. Beyaz et, az yağlı peynirler, yumurta, yoğurt, ayran her gün beslenmenizde yeteri kadar yer alsın.
- Her öğünde mutlaka sağlıklı yağları kullanın. Zeytinyağı, avokado, kuruyemişlerden gelen yağlar sağlıklıdır.
- Paketli gıdalar veya içecekleri alırken mutlaka etiket okuyun. Diyabetik olanları tercih edin. Şeker eklenmemiştir veya şekersiz yazabilir. Siz yine de etikete iyi bakın. Şekersiz olmas, light olması ile diyabetik olması aynı şey değildir.
- Sağlıklı ama şeker oranı yüksek olabilir. Örneğin hurma sağlıklı bir besindir, ama kan şekerini yükseltir.
- Beslenme konusunu okuyun, araştırın. Sizi yıllarca takip edebilecek bu konuda çalışan bir diyetisyeniniz olsun.
- Popüler diyetleri denemeyin. Ara öğünlerden vazgeçmeyin. Kendinize uygun sağlıklı bir planınız olsun.
- Doktor kontrolüne düzenli gidin. Tahlilleri düzenli yaptırın.
