Uluslararası sivil toplum kuruluşu Küresel Tanık (Global Witness) tarafından yayımlanan bir rapor, 2018 yılında dünya çapında 164 çevrecinin,  çevre koruma faaliyetleri yürütürken öldürüldüklerini ortaya koyuyor.

Küresel Tanık’ın yıllık ra­poru, başta madencilik ol­mak üzere çeşitli endüst­ri işkolları tarafından tahrip edi­len doğal alanları korumaya ça­lışan eylemcilere karşı dünya çapında işlenen cinayetleri ko­nu aldı. Çevre savunucularına yönelik daha hafif düzeyde sal­dırıları da mercek altına alan ra­por, büyük şirketlerin ve hükü­metlerin, şiddetli tacizlerine ve başvurdukları sinsi yöntemlere de dikkat çekti.

43 maden karşıtı öldürüldü
Rapor, 2018 yılında dünya ça­pında 164 çevre eylemcisinin öl­dürüldüğünü ve sayısız eylem­cinin de şiddetli saldırılar, tu­tuklamalar, ölüm tehditleri ve­ya davalarla susturulduğunu or­taya koyuyor. Haftada ortalama üç ölüme tekabül eden sayı ge­çen yıla oranla azalsa da, Küre­sel Tanık kıdemli kampanya ko­ordinatörü Alice Harrison’a gö­re durum yine de pek de iç açı­cı değil.
Huffington Post’a konuşan Harrison, “Cinayetlerdeki dü­şüş, başka bir korkunç gerçe­ği maskeliyor” dedi ve ekle­di, “Brezilya ve diğer birçok ül­kedeki ortaklarımız, çevrecile­re karşı ölümcül olmayan saldı­rı biçimlerinde artışa işaret edi­yor; öldürmekten çekindikleri için çoğu zaman acımasız saldı­rılar düzenliyorlar” dedi.
Rapor madencilik sektörünü, eylemci ölümleriyle en çok bağ­lantılı işkolu olarak tanımladı. Buna göre dünya çapında, ma­den ocaklarının çevre üzerinde­ki zararlı etkilerine karşı dire­nen 43 eylemci öldürüldü.

Lider ülke Filipinler
Brezilya, Küresel Tanık’ın 2012 tarihli ilk raporundan bu yana çevrecilere yönelik cina­yetlerde lider ülkeydi ancak bu yıl yerini, bu alanda 30 cinayete sahne olan Filipinler’e bıraktı. Rapora göre Filipinler, toprakla­rını veya doğayı koruyan insan­lar için her dönem dünyanın en ölümcül ülkelerinden biri olarak listede yer almayı başardı. Mev­cut Başkan Rodrigo Duterte dö­neminde de bu alanda bir iyileş­me gözlenmedi.
Geçen yıl Filipinler’i 24 ölümle Kolombiya ve 23 ölüm­le Hindistan takip etti. Mayıs 2018’de Hint polisinin, Tamil Nadu eyaletinde bir bakır ma­denini protesto eden kitleye ateş açması sonucu 13 kişi ya­şamını yitirmiş, onlarcası ise yaralanmıştı.
Brezilya’da da durum fark­lı değil. The New York Times’a göre, Brezilya’nın yeni Cum­hurbaşkanı Jair Bolsonaro’nun ocak ayında göreve başla­masından bu yana Brezilya Amazonları’ndan 1330 mil2 (3444 km2) alan eksildi.

Çevreciler nasıl ‘terörist’ oldu?
Bolsonaro’nun çevreye yöne­lik düşmanlığı, hükümetlerin çevreciler için giderek daha gü­vensiz bir iklim yaratmasının ti­pik bir örneği. Bolsonaro geçen yıl, kırsal arazilerde çalışan iş­çiler ve aileleri adına toprak re­formu kampanyaları düzenleyen MST adlı çevreci grubun faali­yetleri için “terörizm” ifadesini kullandı. Hemen ardından, Ara­lık ayında iki MST üyesi öldü­rüldü. Benzer olaylara artık her yerde rastlanıyor.
ABD ve İngiltere’de, çevrecile­re yönelik devlet baskısına, söz konusu ülke hükümetlerinin, enerji ve tarım endüstrisi pat­ronları ile rahat ilişkileri eşlik ediyor. Çevrecileri terörist ola­rak etiketlemek, onlar tarafın­dan ortaya koyulan eylemlerin suç kapsamına alınmasına ze­min hazırlıyor.

ABD ve İngiltere baskıcı
Küresel Tanık, eylül ayında İngiltere’deki çevre yanlısı gös­terilerde gözaltına alınanlara yö­nelik “çok acımasız” hapis ce­zaları verildiğini vurguladı. He­men ardından bu ay eski bir İn­giliz terörle mücadele görevlisi, iklim değişikliğine yönelik pro­testo eylemlerini örgütleyen Ex­tinction Rebellion (Yokoluş İsya­nı) adlı grubu, “aşırılıkçılık” ör­neği olarak nitelendirdi ve yü­rüttükleri sivil itaatsizlik eylem­lerinin “devlet ve demokrasinin parçalanmasına” yol açabilece­ğini iddia etti.
Bununla birlikte, Beyaz Saray’ın çevrecilere yönelik tu­tumu da geçmişteki yönetim­lere oranla daha tehditkâr. Harrison’a göre, Başkan Donald Trump’ın yoğun enerji merkezli gündemi, ABD’deki konuya iliş­kin siyasi ve yasal manzarayı rahatsız edici şekillerde değiş­tirdi. Harrison bu konuya iliş­kin olarak, “Dakota Boru Hattı protestoları patlak verdiğinden beri devlet nezdinde sözüm ona “eko-terörizme” yönelik atıflar­da artış gözlendi” ifadelerini kullandı.
Washington ve Kuzey Caroli­na’daki milletvekilleri, çevre ey­lemcilerini “ekonomik terörist­ler” olarak nitelendirdi. 2017 yı­lında 84 Amerikan Kongre üyesi Adalet Bakanlığı’nın, Dakota’da­ki boru hattı sabotajını, “yerel terörizm suçu” kapsamında ko­vuşturmasını önerdi.

Kanadalı yerlilere hukuk çelmesi
Şirketler protestoculara karşı saldırgan bir tavır izleyerek mu­halefetin susturulmasında bü­yük rol oynuyor. Kasım 2018’de bir TransCanada iştiraki, ara­zilerinden geçen bir doğalgaz boru hattının inşasını durdur­mak için barikat kuran Kanadalı Unist’ot kabilesi üyelerine dava açtı. Britanya Kolumbiyası Yük­sek Mahkemesi de kabileye, şir­ketin siteye girmesine izin ver­mesini emretti.
Raporda hükümetlerin şu ana kadarki tepkisi, “tepkisiz­lik” olarak nitelendirilirken, Harrison’a göre, çevre konuları­na ilişkin artan farkındalık, ge­zegeni ve onu savunan insanla­rı korumak için somut eylemle­re dönüştürülmeli.

AMANDA SCHUPAK, Huffington Post
ÇEVIREN: M. BIROL GÜGER