İktidarın EYT sorununa maliyet odaklı yaklaşımları çözümü zorlaştırıyor

EYT’lilerle ilgili çözüm odaklı alternatif çalışmalar, emeklilik yaşı ve prim ödeme günü sayısı dikkate alınmak suretiyle statü farklılıkları gözetilerek yapılabilir.

Sadece prim ödeme gün sayısını tamamlamayı bekleyenler. Bu grup her statü için ilgili kanunlarda öngörülen emeklilik yaşı ve varsa sigortalılık süre şartını yerine getirdikleri halde sadece prim ödeme gün sayısını tamamlamayı bekleyen sigortalılar. Bu sigortalılara prim gün sayılarını tamamlamaları için farklı koşullarda borçlanma hakları sunulabilir. Oluşturulan alternatifli çözüm önerileri şöyle:

?A. Emeklilikte aranan prim ödeme gün sayısını tamamlayacak şekilde borçlanma hakkı verilmesi.

?B. Borçlanma süresine sınır konulmaması.

?C. Borçlanma hakkının sadece ileri yaştaki sigortalılara verilmesi.

?Yukarıda belirtilen yöntemler gereği eksik prim gün sayılarının borçlanma yoluyla tamamlattırılmasında, aşağıdaki borçlanma alternatifleri değerlendirilebilir:

?- Borçlanma hakkı, 5510 ve 3201 sayılı kanunlara göre  borçlanmalarını yaptıkları  halde,  prim gün sayısını hala dolduramayan sigortalılara verilebilir.

?- Kadın sigortalılara sigortalılık başlangıç tarihinden önceki doğumları için çocuk sayısı  sınırlaması yapılmaksızın borçlanma hakkı verilebilir.

?- Sigortalılık süreleri 5510 sayılı Kanunun geçici maddeleri ile durdurulan Bağ-Kur sigortalılarına ise durdurulan sigortalılık süreleri, eksik prim ödeme gün sayısından,

??- Fazla ise kısmi ihya yapma imkânı sağlanarak emekliliklerine yetecek kadar hizmet kazanmaları sağlanabilir.

?- Az ise önce ihya işlemi yaptırılarak, daha sonra kalan süreler için borçlanma hakkı verilebilir.

?- Sigortalıların çıraklık veya stajyerlikte geçen süreleri de borçlandırılabilir.

?A. Emeklilikte Aranan Prim Ödeme Gün Sayısını Tamamlayacak Şekilde Borçlanma Hakkı Verilmesi

?İlgili yasalarda belirtilen emeklilik koşullarından, süre ve yaş koşulunu yerine getirdikleri halde, prim ödeme gün sayısını tamamlamamış olan tüm statülerdeki sigortalılara, ilk defa sigortalı oldukları tarihten önceki sürelerde dahil olmak üzere EYT’ye ilişkin yasal düzenlemenin yürürlüğe gireceği tarihe kadar geçen sürede, sigortalılık niteliği taşımadıkları ve kendi istekleri doğrultusunda belirleyecekleri tarihler arasında olmak kaydıyla, sadece eksik prim ödeme gün sayılarını tamamlayacak şekilde borçlanma hakkı verilebilir. 

Bu alternatifte esas olan sadece eksik sürenin borçlandırılması. 

ASGARİ VE AZAMİ KAZANÇ

Borçlanmak istedikleri süreyi kendilerinin belirlemesindeki amaç ise yüksek aylık bağlanmasında hangi sürelerin borçlanılacağının etkili olması. Yine aylık miktarını yükseltmek amacıyla borçlanmaya ilişkin primlerini, talep tarihindeki asgari ve azami kazanç arasında olmak kaydıyla kendileri belirleyebilmeliler.

?B. Borçlanma Süresine Sınır Konulmaması

?Bu alternatifte, EYT’lilere borçlanma gün sayılarına sınır konulmaksızın istedikleri kadar süreyi borçlanma hakkı tanınıyor. Taraflarına daha yüksek aylık bağlanmasını sağlamak amacıyla ilk defa sigortalı oldukları tarihten önceki sürelerde dahil olmak üzere, EYT’ye ilişkin yasal düzenlemenin yürürlüğe gireceği tarihe kadar geçen sürede, sigortalılık niteliği taşımadıkları ve kendilerinin belirleyecekleri süreleri borçlanabilecekleri gibi borçlanmaya ilişkin prim ödemelerini asgari ile azami kazanç arasında olmak kaydıyla tercihleri doğrultusunda kendileri belirleyip yapabilecekler. Hükümetin bu yöntemi kısa vadede gelir getirici etkisi nedeniyle tercih edebileceği düşünülüyor.

?C. Borçlanma Hakkının Sadece İleri Yaştaki Sigortalılara Verilmesi

?Kademeli yaşlara ilişkin yasal düzenlemelerde, emeklilikte aranan süre ve yaş koşullarını yerine getirdikleri halde, prim ödeme gün sayısını tamamlamamış olanlardan kadın ise 55, erkek ise 60 yaşını dolduranlara emekliliklerine yetecek kadar günü borçlanma hakkı verilebilir. 

BORÇLANMA HAKKI KURALLARI

Buradaki kurallar:

?- EYT’lilerden sadece kadın ise 55, erkek ise 60 yaşında olması,

?-Sadece emekli olmalarına yetecek kadar prim gününün borçlandırılması,

?- Borçlanılacak süre ve prim ödemeleri için tercih hakkı sunulması.

?Bu alternatifle ileri yaşlarda olup çalışamamaları nedeniyle prim ödeme gün sayısını tamamlamakta zorlanan sigortalıların emekli edilmeleri amaçlanıyor.

YAŞ VE GÜN SAYISINI BEKLEYENLER

8/9/1999 tarihinden önce sigortalı olup, 4447 sayılı kanunla emeklilik yaşlarının kademelendirilmesiyle emeklilik süreleri uzayanlar EYT’liler olarak ifade edilmekle birlikte, SSK’liler açısından bu kademelendirme sadece yaşla sınırlı kalmamış, bunların prim ödeme gün sayıları da kademelendirilmiştir. Kadın ve erkek sigortalılar için prim gün sayısı 5000 günden kademeli olarak 5975 güne çıkarılmıştır. Bu itibarla yazıda önemle vurgulanan ve EYT’lilere ilişkin çözüm önerilerinin geliştirilmesinde genel çözümler yerine konunun statü (SSK, Tarım SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) bazında değerlendirilmesi gerektiğine en iyi örnek SSK’lilerdir.

?Diğer taraftan, SSK dışında diğer statülerde de bugün itibarıyla hem emeklilik yaşı hem de hizmet süresini yerine getirmemiş sigortalılar bulunmaktadır. Bu iki parametrenin birlikte değerlendirilerek tüm statüler için çözüm önerileri üretilmesi de elbette mümkündür. EYT’liler hakkında yaş ve prim gün sayısı ile ilgili getirilen çözüm önerileri, bu gruptaki EYT’liler için birlikte uygulanabilir.

?-Emeklilik yaşını ve prim ödeme gün sayısını doldurmayan sigortalılar için, yaş hadleriyle getirilen indirimler veya yaş koşulunun aranmaması kriterleri uygulanırken, prim ödeme gün sayısının tamamlanması için borçlanma hakkı verilebilir.

?- Kademeli emeklilik yaşlarında değişiklik yapılmaması durumunda, prim ödeme sayısının tamamlanması için borçlanma hakkı verilip aylık bağlama işlemi yapıldıktan sonra emeklilik yaş haddine ulaşana kadar emekli aylıklarından indirim yapılabilir.

SORUNU ÇÖZMEZ

Burada esas olan tek parametre yerine iki parametrede de değişiklik olan çözüm önerilerinin getirilmesi. Yoksa sadece yaş veya sadece prim gün sayısına yönelik getirilen öneriler bu grupta olanların sorununu çözmez.

SOSYAL TARAFLAR İŞE DAHİL EDİLMELİ

Sonuç olarak şunu söylemek gerekiyor. Hükümet tarafından yapılacak çalışma ile atılan taşın ürkütülen kurbağaya değmesi gerekiyor. Bu işi sırf yapmış olmak için EYT’lilerin beklentilerine uygun olmayan veya sadece maliyet odaklı çözüm önerileri getirmek, sorunu çözmek yerine daha da büyütür. Bu konudaki mağduriyeti görmek, bu süreçte sosyal tarafları işe dahil edip onların görüş ve tavsiyelerini almak ve daha katılımcı bir yaklaşımla bu işe sonuçlandırmak gerekiyor. Dikkate alınır veya alınmaz bilinmez ama  sorunu ortaya koyma ve çözüm önerilerimizle bu sürece bir katkımız olursa ne mutlu bize...

BİTTİ