Neoliberal dünya düzeni sarsılır, ‘ulus devlet’ fikri yine yükselişe geçerken; dönemin ‘değerler görünümünü’ geçen yazıda özetlemeye çalışmıştım. Kimilerinin liberal demokrasiyi ‘güllük gülistanlık’ gördüğü bu dönemi gösterip, ‘karşıt’ addedilenler üzerinden kopardığı fırtına evlere şenlik.
En azından bizim coğrafyada Çin bilinmediğinden, Soğuk Savaş’ta ABD’ye karşıt hegemonya üretmiş Sovyet mirasına bakıp, Rusya’dan gitmek moda. Kimi mevzuya çifte standartlı ‘popülizm’ retoriğiyle yaklaşırken, kimi coşup işi ‘emperyalist’ hatta ‘faşist’ etiketine vardırıyor. Hatlar iyice karışıyor.
***
Rusya Federasyonu’na (RF) şu bilgiler ışığında bakalım:
• Devasa topraklar ve zengin kaynaklara sahip RF’nin nüfusu 150 milyondan az. GSYH’si İspanya düzeyinde. Farklı kökenlerden insanların yaşadığı ülkede 16 milyon Müslüman var. Ortadoğu’daki radikal İslamcı terörün enfeksiyon riski de.
• Rusya liderliği ahalisini ‘müstesna ulus’ diye sunmuyor. ‘Rus milliyetçiliğinin’ dar bir çevre dışında ırkçılıkla alakası yok.
• Dünyada klasik Marksist ‘sermaye ihracı’ kriteriyle ‘emperyalizm’ formülünü net koyamadığımız büyük sermaye gruplarının işi karıştırdığı bir mali sermaye sistemi var. Giren çıkan sermaye miktarıyla analizler yapılabilir. Ancak üç beş Rus oligarkın servetleri, yatırımları yahut yaptırımlar altında ülke dışına kaçırdıkları paralarla sağlıklı bir resim çıkmıyor. Korkut Boratav hocanın şu analizi Rusya’ya uyarlansa belki kafamız açılır. (http://sendika15.org/2015/09/cin-basa-guresiyor-nasil-korkut-boratav/) Rusya’nın yakın coğrafyasındaki mali sistemlerde nüfuz sahibi olduğu, enerjiyi araç olarak kullandığı aşikâr.
• Rusya’nın nükleer kapasitesi elbette var, tarihinde kullanmışlığı yok. Trump’un savunma bütçesini 54 milyar dolar artırmayı içeren son önerisiyle ABD’nin savunma harcaması yıllık 600 milyar dolara çıkacak. Bu artış küresel askeri harcamaların yüzde 40’ına, tek başına RF’nin tüm askeri bütçesinin yüzde 80’ine tekabül ediyor. RF, istese bile ABD’ye tehdit oluşturamaz.
• Artık Türkiye bile silah üretip satar, dışarıda üsler kurarken, Rusya’nın ‘yakın çevre’ koruma refleksi ile Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü üyeleri haricinde, Suriye dışında askeri üssü yok. Davet edilmediği yere gitmiyor. Angola’ya vaktiyle asker göndermiş Küba’ya nasıl ‘emperyalist’ denilemezse, RF’ye de bundan hareketle denilemez.
• Bir ‘Rus NATO’su’ yok, ŞİÖ ne askeri, ne iktisadi ne de değer ortaklığı açısından Batı’daki ‘muadiline’ benziyor.
• Sovyetler’in çöküşünde ‘siloviki’nin temsilcisi olan Vladimir Putin, 2008-2012’deki dört yıllık başbakanlığı dışında 2000’deki seçimlerle iki dönem, yüzde 63’le seçildiği 2012’den beri üçüncü dönem başkan. Almanya şansölyesi Merkel, eylülde seçilirse 18 sene hüküm sürmüş olacak.
• Rusya federal sisteme sahip ancak oligarşik yapı ve yolsuzluklara mani olunamamasına da paralel olarak merkezin hâkimiyeti Putin döneminde arttı. Buna karşılık ülke ‘demokrasi pazarlamacılığı’ yahut alternatif/sosyalist sistem kılavuzluğuna soyunmuyor. Yine de misal sol, Batı müdahaleciliğin oyun sahası Ukrayna’raki Donetsk ve Lugansk halk cumhuriyetlerindeki özerklik deneylerine dönüp bakmıyor bile.
• Rus Hollywood’u yok, kültürel değer ihraç etmiyor. Edebiyat ve müzikte dünyayı öteden beri etkilemiş bir ülke. Müzik uzmanımız Osman Kural’ın ifadesiyle “Batı Avrupa’da ciddi ciddi Rusya’nın Eurovision sanatçısını/şarkısını Putin’in belirlediğini düşünen yarım akıllı fan kitlesi mevcut”.
***
RF hegemonyayı dengelemekle uğraşan bir ulus devlet. Kapitalist âlemin parçası, lakin çıkarları için bağımsız hareket etme potansiyeli yüksek. Buna karşılık Ergin Yıldızoğlu hocanın “Emperyalist sistem içinde kapitalist bir ülke bağımsızlığını koruyabilir mi” sorusu önemli. Yanıtını henüz bilmiyoruz.
Özetle neoliberal düzenin günahlarının sorumlusu RF değil. Ve dönelim ilk yazıdaki “E Rusya bize demokrasi vaat etmiyor” sorusuna. Şuursuzluk dışında manasız. Ayrıca illa bir büyük güç bunu size vaat etmek zorunda mı? Bu nasıl bir acziyettir?
