TC Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı geçtiğimiz yıllarda 25 kuruş olan poşetin satış fiyatına zam yapılmayacağını açıkladı. Bu uygulama gerçekte fahiş fiyat artışlarına ve yüksek enflasyona karşın poşet fiyatlarının göreli olarak ucuzlatılması anlamını taşımaktadır. Gıda maddeleri başta olmak üzere tüm ürünlere geçen seneki fiyatlarına kıyasla onlarca kat zam yapılmışken, poşet ucuz olsa bile, içine doldurulacak malzemenin bulunamayacağı yönündeki olgu da yadsınamaz. 

Ancak 25/12/2018 tarih ve 66745475-145.07-245766 sayılı “Plastik Poşetlerin Ücretlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar” kapsamında açıkça belirtildiği üzere “Kaynakların verimli yönetimi ve plastik poşetlerden kaynaklanan çevre kirliliğinin önlenmesi amacıyla plastik poşetler satış noktalarında kullanıcıya veya tüketiciye ücret karşılığı verilir” ibaresi bulunmaktadır. Burada temel amaç, ücretlendirmenin ötesinde “plastik poşetlerin tüketimini azaltmak, plastik kökenli kirliliğin bir nebze de olsa önüne geçmek, önlemek” olarak özetlenmiştir. Söz konusu uygulama, gerekçede açıkça belirtildiği üzere, ülke genelinde yıllık kişi başı kullanılan poşetin 2019 yılına kadar 90, 2025 yılına kadar da 40 adedi aşmayacak şekilde azaltılmasını amaçlamaktadır.

MÜJDE!

Genellikle geri dönüştürülemez “düşük yoğunluklu polietilen (LDPE)” plastik ürün sınıfında yer alan poşetlerin çevreye verdikleri zararları indirgemenin başlıca yollarından biri kullanımını kararlı bir şekilde azaltmak ve bu ürün yerine “ip file” veya “kesekâğıdı” gibi görece doğa dostu ürünleri teşvik ederek dönüşümü sağlamaktır. 2018 yılında bu amaç çerçevesinde marketlerde kullanıma sunulan poşetler fiyatlandırılmıştır.

“Poşete zam yapılmaması müjdesi” ile amaçlanan durumun ne şekilde bağdaştırılabileceğini kamuoyu ve bu konuda çalışmalar yapan STK’lere bırakmak yerinde olacaktır! Bu bağlamda TC Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın zam yapmayarak poşet kullanımını bir anlamda teşvik etmeye karar vermesi, ciddi şekilde irdelenmelidir.

KARA BİR LEKE

Bu kararın, temel görevi çevrenin korunması olan bakanlık yolu ile bir müjde gibi sunulması, basın ve kamuoyunun da bu durumu yukarıda belirtilen yaklaşım yerine “zam görmeyen tek ürün” olarak algılaması, gerçekte çevre açısından ayrı bir vahameti ortaya koymakta, toplum olarak “çevre yönetimi” algımızın bulunduğu noktayı açıkça göstermektedir!

Bazı ülkelerdeyse tamamen yasaklanan ancak 2018 yılında ülke genelinde marketlerde ve mağazalarda ücretli hale getirilerek, plastik kirliliğine çözüm olarak ileri sürülen bu uygulamanın pilot ürünü olan poşetin “tek zam görmeyen ürün” olarak sunulması, ne yazıktır ki, çevre yönetimi açısından kara bir leke olarak tarihe geçecektir.

M. LEVENT ARTÜZ

HİDROBİYOLOG 

MAREM (MARMARA ENVIRONMENTAL MONITORING) PROJE LİDERİ