Takviye kullanırken dikkat!

ABD’deki yetişkinlerin yaklaşık yüzde 33’ünün multivitamin takviyesi aldığı bildiriliyor. Ayrıca, birçok insan D vitamini, çinko, C vitamini, demir ve B12 gibi izole besinlerle günlük beslenmesine takviye yapar. Dahası, birçok gıda ürünü demir, kalsiyum, bakır, folik asit ve A vitamini gibi sentetik besinlerle güçlendirilmiştir.

Besin takviyeleri ve güçlendirilmiş gıdalar birçok durumda yararlı ve hatta gerekli olsa da, aşırı miktarda tüketilirse aşırı besin alımına ve diğer olumsuz yan etkilere neden olabilir. Bunun nedeni, takviyelerde ve güçlendirilmiş gıdalarda bulunan sentetik besinler ile yediğiniz gıdalarda doğal olarak bulunan besinler arasında farklılıklar olmasıdır.

Ayrıca, vücut bazı sentetik besinleri doğal emsallerinden daha kolay emer. Pek çok takviye ve takviyeli gıda, genellikle çoğu insan için gerekli olmayan çok yüksek dozlarda vitamin ve mineral içerir.

Takviyelerden veya güçlendirilmiş gıdalardan özellikle uzun süreler boyunca yüksek dozda belirli besinlerin alınması, olumsuz sağlık etkilerine yol açabilir.

Araştırmalar sentetik ve doğal besinler arasında önemli farklılıklar olduğunu göstermiştir.

AŞIRI TÜKETİM RİSKİ

Takviyeler ve güçlendirilmiş gıdalar, bazı kişilerin eksikliği düzeltmesi veya önlemesi için faydalı ve gerekli olsa da, sentetik besinlerin aşırı tüketimi, belirli vitamin ve minerallerin aşırı alımına yol açabilir. 

Ek besinlerin olumsuz yan etkileri

Bazı besin takviyeleri ve sentetik besinlerin olumsuz yan etkileri olabilir. 

E vitamini: 35 bin sağlıklı erkekle yapılan bir araştırma E vitamini takviyesi alan erkeklerin prostat kanseri geliştirme riskinin yüzde 17 daha fazla olduğunu buldu. Ayrıca, yüksek doz E vitamini takviyesi, kanama riskinde artışa neden olabilir.

A vitamini ve beta karoten: Araştırmalar, A vitamini takviyesinin yüzde 16 daha yüksek kanser riski ile ilişkili olduğunu buldu. Ayrıca, ek formda tek başına alındığında beta karotenin tüm nedenlerden ölüm riskinin yüzde 6 artmasıyla ilişkili olduğunu buldu.

Beta karoten bir provitamin A'dır, yani vücutta A vitaminine dönüştürülür. Beta karoten takviyelerinin de sigara içen kişilerde akciğer kanseri riskini önemli ölçüde artırdığı gösterilmiştir.

Ayrıca, yüksek doz takviye almaktan kaynaklanan yüksek A vitamini seviyeleri, kadınlarda, özellikle D vitamini seviyesi düşük olan kadınlarda, düşük kemik mineral yoğunluğu ve artan kırık riski ile ilişkilendirilmiştir.

Kalsiyum: 42 çalışmanın gözden geçirilmesi, gıda kaynaklarından alınan kalsiyumun kalp hastalığı riskini artırmamasına rağmen, kalsiyum takviyelerinin kalp hastalığı ve kalp krizi riskini artırabileceğini buldu.

İnceleme, kalsiyum takviyelerinin kullanımının kalp hastalığı ve kalp krizi riskini sırasıyla yüzde 20 ve yüzde 21 kadar artırdığını buldu. Bunun nedeni, yüksek kalsiyum seviyelerine sahip olmanın kalp hastalığı için bilinen bir risk faktörü olan arterlerin kireçlenmesine katkıda bulunabilmesidir.

Folik asit:

Gıdalarda doğal olarak bulunan folatın aksine, takviyelerden ve güçlendirilmiş gıdalardan alınan folik asit, belirli sağlık koşullarının riskinin artmasıyla ilişkilendirilmiştir.

Folik asidin yüksek emilim oranı nedeniyle, takviyelerden veya güçlendirilmiş gıdalardan büyük dozlarda (günde 400 mcg'den fazla) folik asit almak kanda yüksek düzeyde metabolize edilmemiş folik asit (UMFA) oluşmasına neden olabilir.

Bir çalışma, yüksek anne UMFA kan seviyelerini, yavruları arasında artan otizm spektrum bozukluğu (ASD) riskine bağlayan haftalık kanıtlar buldu. Ek olarak, yüksek kan folat düzeylerine sahip olmanın prostat kanseri riskinin artmasıyla ilişkili olduğunu bulunmuştur. 

KİMLER TAKVİYE ALMALI?

ABD’de yapılan bir araştırma yetişkinlerin yüzde 45’inin yetersiz A vitamini, yüzde 15’i çinko, yüzde 46’sının C vitamini, yüzde 84’ünün E vitamini ve yüzde 95’inin bağışıklık sistemi sağlığı için kritik olan vitamin D alımına sahip olduğunu söylüyor. Yukarıda listelenen besinlere ek olarak, kalsiyum, potasyum, kolin, magnezyum, demir ve B12, ülkemiz nüfusu tarafından yaygın olarak yetersiz tüketilmektedir. Bu, sağlıksız beslenme düzenleri, gıda çeşitliliği eksikliği ve sağlıklı gıdalara erişim eksikliği gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir.

Vücudunuzun ihtiyaç duyduğu besinleri almanın en sağlıklı yolu, tam gıdalar açısından zengin ve yüksek oranda işlenmiş gıdalar açısından düşük olan çok yönlü bir diyet tüketmektir.

Bununla birlikte, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok grup takviyelerden veya güçlendirilmiş gıdalardan faydalanabilir:

- Çocuklar ve gençler

- Kısıtlayıcı diyetleri takip eden insanlar

- Hamile ve emziren kadınlar

- Daha yaşlı yetişkinler

- Belirli tıbbi durumları olan insanlar

- Taze ve sağlıklı yiyeceklere erişimi olmayanlar.

Örneğin, hamile ve emziren kadınların B12, kolin, folat, kalsiyum, demir ve D vitamini dahil olmak üzere birçok besine daha fazla ihtiyacı vardır. Hamilelik ve emzirme öncesinde, sırasında ve sonrasında doğum öncesi besin takviyeleri almaları teşvik edilir.

Ayrıca, yaşlı yetişkin popülasyonlarının, sağlığı önemli ölçüde etkileyebilecek B12 ve D vitamini gibi besinlerde eksik olma olasılığı daha yüksektir. Bu nedenle uzmanlar, yaşlı yetişkinlerin eksiklikler açısından taranmasını ve buna göre takviye yapılmasını önermektedir.

Ek olarak, otoimmün hastalıklar, anemi ve kanser gibi rahatsızlıkları olan kişiler ile diyet alımı zayıf olan veya kısıtlayıcı diyetler uygulayanlar, eksikliği önlemek için genellikle takviyelere ve güçlendirilmiş gıdalara bağımlıdır.