Irak uzmanı Bilgay Duman, siyasi çekişmenin arka planını Cumhuriyet'e anlattı

Irak’ta Şii gruplar arasında gerilim sürüyor. Başkent Bağdat’ta Şii Sadr grubu lideri Mukteda es Sadr’ın destekçileri, beton bariyerleri aşıp hükümet binalarının yer aldığı Yeşil Bölge’ye girerek dün yeniden meclis binasını bastı. İran yanlısı Şii Koordinasyon Çerçevesi grubunun, ortak başbakan adayı olarak eski Çalışma Bakanı Muhammed Şiya Sudani’yi çıkarması sonrası diğer bir Şii lider Sadr’ın destekçileri Tahrir Meydanı’nda toplandı. Güvenlik güçleri, bir hafta içinde ikinci kez meclis binasına giren eylemcilere tazyikli su ve ses bombasıyla müdahale etti. Irak Sağlık Bakanlığı, olaylarda yaralı sayısının 100’ü sivil, 25’i asker olmak üzere 125’e ulaştığını aktardı. 

Bağdat’ta Şiiler arasında çıkan anlaşmazlığı ORSAM Irak Çalışmaları Koordinatörü Bilgay Duman, Cumhuriyet’e değerlendirdi. Siyasi istikrarsızlığın nedeni olarak kurumsallaşma ve muhalefet eksikliğine işaret eden Duman, Irak’ta en önemli sorunun, hükümet kurma olduğunu söyledi. Duman, “2003’ten 2018’e kadarki süreçte Irak siyasetini tanımlamak kolaydı: Şiiler, Sünniler, Kürtler, Türkmenler var ve bunlar kendi aralarında bir mücadele içinde görülüyordu. Ama 2019’daki protestolarla yeni bir dinamik ortaya çıktı. Gruplar, artık bir arada hareket etmiyor” dedi.  

Duman, “Siyasetin yürütücü gücü olan Şiiler arasındaki ayrışmada bugün net bir karşı karşıya gelme söz konusu. Dağılma durumu, 2021 seçimlerinde gün yüzüne çıkmıştı” diye konuştu. 

YENİ RADİKAL SİSTEM 

2021 seçimlerinde Sadr’ın 73 milletvekiliyle parlamentodaki en büyük grup olduğunu hatırlatan Duman, “Sadr, radikal bir değişiklikle hükûmet kurmaya çalıştı. 2003’ten beri bütün hükümetler, ‘ulusal birlik hükümeti’ olarak anılıyordu. Bu, parlamentodaki tüm grupların hükümette yer aldığı bir modeldi ve dolayısıyla muhalefet yoktu. Fakat Sadr, bu sistemin işe yaramadığını söylerek bir ‘ulusal çoğunluk hükümeti’ kurmak istedi ancak başaramadı” ifadelerini kullandı.

“Denemenin ardıdan Sadr, grubundaki vekillerin istifasını istedi” diyen Duman, istifalarla eski Başbakan Nuri el-Maliki’nin de bulunduğu Sadr’ın rakibi İran yanlısı Şii Koordinasyon Çerçevesi’nin öne çıktığı yorumunu yaptı. Fakat Sadr’ın Maliki ile ilerlemek istemediğini aktaran Duman, hükümet kurmak isteyen Koordinasyon Çerçeve grubu ise Sadr’ın tahminin aksine başbakanlık için ortak adayda uzlaştığını kaydetti. Sadr’ın etkili bir isim olduğuna dikkat çeken Duman, “Sadr, Sudani’nin ortak aday olarak duyurulmasına itiraz ederek sosyal gücünü kullandı ve halkı protestoya çağırdı” dedi.

Bu itirazın nedenleri arasında Maliki-Sadr çekişmesinin olduğunun altını çizen Duman, “Bardağı taşıran damlalardan birisi de Maliki’nin sızdırılan ses kayıylarında Sadr’ın hakkındaki sert ithamlarıydı” diye konuştu.