Taliban kadınlara üniversiteyi yasakladı, tepki için istifa eden Afgan akademisyen Cumhuriyet'e konuştu

Taliban’ın, kadın öğrencilere üniversitelerin kapısını kapatmasına tepkiler sürüyor. Yasağın ardından Afgan kadınlar, eğitim hakları için protesto eylemleri düzenlerken ülkedeki erkek akademisyenler de bu direnişe destek olmaya başladı. Çok sayıda öğretim üyesi ve profesör, kararın ardından üniversitelerden istifa etti. 29 Aralık'ta ise akademisyen İsmail Meşal, katıldığı canlı yayında diplomalarını yırttı. İstifaların arkasının gelmesi beklenirken eğitimci Nasim Sahar* bu süreci Cumhuriyet’e anlattı.

Geçen yıl ağustos ayında Afganistan'da yönetimi silahla ele geçiren Taliban, ilk adım olarak kadınların temel haklarını hedef almış, iktidara gelir gelmez kız çocuklar için ortaöğretimi yasaklayan rejim, 20 Aralık'ta duyurduğu kararla da kadın öğrencileri üniversite eğitiminden men etmişti.

18 yıldır ülkenin farklı kentlerindeki çeşitli kurumlarda öğretmenlik yapan Kandaharlı Nasim Sahar, son olarak başkent Kabil'deki Afganistan Yüksek Öğrenim Enstitüsü'nde görev yapıyordu. On yıldan fazla bir süredir burada çalışan Sahar, yasağa tepki için görevini bırakan akademisyenlerden. 

Sahar, istifa gerekçesini şöyle açıklıyor:

“İstifa ettim çünkü Taliban rejimi, ülkenin akademik kişiliklerini görevi bırakmaya mecbur edecek şekilde davranıyor ve bizi kendilerine sırt çevirmek zorunda bırakıyor. Kadınların eğitimden men edilmesi istifanın tek faktörü değil, öğretim görevlilerini ve profesörleri istifaya zorlayan ve bunun devamını getirecek başka etkenler de var. Örneğin, Taliban'ın modern eğitim konusundaki tüm tutumu olumsuz ve bunun için komik gerekçeler buldular.”

‘GERÇEK YÜZLERİNİ GÖSTERECEĞİZ’

Sahar, kadınların üniversite eğitiminden men edilmesini, “Bu yasak kararı beni çok fazla incitti" sözleriyle değerlendiriyor. Kendisi ve birkaç dostunun sessiz kalmayı tercih ettiğini söyleyen Afgan akademisyen, şunları ekliyor:

"Çünkü ellerinde silah olanlara ve insanlık dışı muamele yapanlara kimse karşı çıkamıyor. Yine de bu sessizlik uzun sürmeyecek. Yirmi yıl boyunca savaştıktan sonra hükümeti Taliban'a devreden dünyaya Taliban'ın gerçek yüzünü göstermek için her yolu deneyeceğiz." 

ABD’nin Afganistan’da 2001’de başlayan ve 20 yıl süren işgalini sonlandırarak askerini ülkeden çekmesinin ardından Taliban, 2021 yazında yeniden yönetime gelmişti. Afgan kadınlar bu 20 yılda hakları için mücadele ederek birçok kazanım elde etmişti. Ancak geçen bu bir buçuk yılda Taliban, daha önce yaptığı gibi kadınların bütün temel haklarını elinden aldı. 

OKUMA YAZMA BİLMEYENLERİ GETİRDİLER

Radikal İslamcı örgütün ülkeyi geçen yıl yeniden geçirmesinin ardından bütün okullarda ve üniversitelerde öğrenci sayısının düştüğünü belirten Sahar bunu, "Çünkü aileleri önceki hükümetle veya uluslararası toplumla çalışıyordu ve hayatlarını kurtarmak amacıyla ülkeyi terk ettiler" ifadeleriyle açıklıyor. Bu sebeple ülke çapındaki yüzlerce okulla birlikte bazı üniversitelerin de ekonomik krizle karşı karşıya kaldığını ve kapandığını ifade eden eğitimci, "Taliban da buralarda çalışanları değiştirdi ya da okuma yazma bilmeyen, eğitim konusunda hiçbir deneyime sahip olmayan kendi insanlarını kamu üniversitelerinde işe aldı” diye ekliyor.

Afganistan halkının eğitime ilgisi olduğunu vurgulayan akademisyen, son 20 yılda Afgan erkek ve kadınların, kendilerini modern çalışmalarla donatmak ve ülkelerini geliştirmek için Türkiye de dahil olmak üzere dünyanın birçok yerine gittiğine dikkat çekiyor. Ancak yalnız bırakıldıklarını anımsatarak "Afganlara çok sayıda burs sağlayan uluslararası toplum, onları unutmuş gibi görünüyor ya da bizi zalimlere terk ettiklerine göre politik gerekçeleri insani gerekçelere tercih ediyorlar” sözleriyle tepkisini dile getiriyor. 

PAKİSTAN’IN ‘GÖRÜNMEZ’ ELİ

Afganistan halkının, okul ve üniversitelerdeki yasağın arkasında “görünmez eller” olduğuna inandığını belirten Sahar, şunları ekliyor: “Bu da ülkede toplumsal huzursuzluğa, protesto gösterilerine, terörü hedeflemeye ve büyük bir beyin göçüne yol açacak. Türkiye ve Avrupa ülkeleri de dahil olmak üzere diğer ülkeler için de sosyal huzursuzluk ve kaos yaratacak.“ 

Teröre yönelme konusunu Sahar, “Benim yaşadığım bölgede bilinmeyen kişiler rejimin polisini görev başındayken vurmaya başladı” ifadesiyle açıklıyor. "Görünmez eller" kavramıyla ise Pakistan'ı kastediyor. Afganistan'daki insanların bir kısmı, ülke gündeminin Pakistan tarafından belirlendiğine ve Taliban'ın bu gündemi uygulamaya koyduğuna inanıyor.

'TALİBAN'I CESUR KADINLAR ALAŞAĞI EDECEK'

Kadınları sosyal hayattan koparmaya yönelik yasakların art arda geldiği Afganistan'da bir sonraki adımın ne olacağı merakla beklenirken Sahar, bundan sonrası için şu dikkat çekici yorumu yapıyor:

"Bir hükümet kendi halkına yaşam fırsatları ve ekonomik olanaklar sunmazsa, o halk o hükümeti yutar. Eğer Taliban böyle davranmaya devam ederse o günün gelmesini beklemelidir. Sosyolojik açıdan bakıldığında kız çocukları ve kadınlar evlerinde kısa bir süre sessiz kalabilirler ancak sabırları yakın zamanda tükenecektir. Afganistan’ın tıpkı Mısır, Tunus ve Fas’ta olduğu gibi büyük protestolarla karşı karşıya kalacağını düşünüyorum. Bu kez Taliban'ı bu cesur Afgan kadınlar alaşağı edecektir.”

 *Akademisyenin ismi güvenlik gerekçesiyle değiştirilmiştir.