Ukrayna’da büyük kriz… Zelenski’nin koltuğu tehlikede!

Ukrayna’da devam eden savaşa bir cephe de içeriden açıldı. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, seçim taleplerini reddetmesi sonrası yoğun eleştiriyle karşı karşıya. Ukrayna Genelkurmay Başkanı Zalujniy ve Cumhurbaşkanı arasında başlayan sürtüşme, komutanın Ukrayna’nın yaz boyu süren başarısız karşı taarruzu sonrası savaşın çıkmaza girdiğini iddia etmesi üzerine Zelenski’nin “Zalujniy işine baksın” çıkışıyla daha da şiddetlendi. Savaşın başından beri Zelenski’ye muhalefet eden Kiev valisi Vitali Klişko da Genelkurmay Başkanı’na destek açıkladı. Hatta Zelenski’yi “savaşa iyi hazırlanmamakla” bile itham etti.

Bu sırada Klişko’nun söylemleri Batı medyasında “Zelenski otoriterleşiyor” başlıklarıyla ortaya çıktı. Zelenski’nin “savaş bitmeden seçim olmaz” stratejisi Batı’da rahatsızlık yaratmıştı ancak Ukrayna lideri bu konuda haksız sayılmazdı. Savaş devam ederken nasıl seçim olabilirdi ki? Tüm siyasi partiler savaş başında kapatıldı. Zelenski’ye kim rakip çıkacaktı? Sandık güvenliği nasıl sağlanacaktı? Cephe hattına yakın bölgelerde insanlar oy kullanabilecek miydi?

ESKİ CUMHURBAŞKANIYLA DÜELLO

Savaşın ortasında Ukrayna’yı katıp karıştıran bu gerginliğe Zelenski’yle karşılıklı savaş baltalarını gömen eski bir yüz daha katıldı; eski Cumhurbaşkanı Petro Poroşenko.

Poroşenko, ABD’li Meclis Sözcüsü Mike Johnson ve Polonya Parlamentosu ile görüşmek üzere ülkeden çıkış yapacakken “Zelenski engeline” takıldı.

Sıkıyönetim yasalarına göre Ukrayna’da 18-60 yaş aralığındaki erkeklerin ülkeyi terk etmesi yasak. Poroşenko, uluslararası temaslar için bir izin çıkarmasına rağmen sınır kapısından geri dönmek zorunda kaldı. Gerekçe ise tartışmaları daha da körükleyecekti. İddiaya göre Poroşenko, sadece Mike Johnson ya da Polonya parlamentosuyla değil, aynı zamanda Macaristan Başbakanı Viktor Orban’la da görüşecekti. Eski Cumhurbaşkanı’nın savaşın başından beri Batı’nın “canını sıkan” bir tutum alarak Rusya’yla ilişkilerini sıkı tutan Viktor Orban’la görüşmesi Putin’in işine gelebilirdi.

Bu gelişme, Poroşenko ve Zelenski’nin Ukrayna siyasetindeki konumları düşünüldüğünde daha da ilginç hale geliyor. Poroşenko, 2014 Maydan olayları sonrası başa gelen, ülkedeki etnik Ruslara karşı daha şahin bir tutum alan ve meşhur “bizim çocuklarımız okuluna giderken sizin (Donbass’lı Rusların) çocukları sığınaklarda kalacak” konuşmasını yapan epey radikal bir siyasetçiydi. Zelenski ise 2019 yılında bunun anti tezi olarak seçildi. Donbass’taki savaşı bitireceğini ve Rus azınlıklara karşı daha yumuşak politikalar uygulayacağını taahhüt etti. Bugün gerçekleşen sürtüşmede Zelenski’nin Poroşenko’yu “Rusya’nın işine gelecek bir görüşme yapmakla” itham etmesi bu yüzden epey şaşırtıcı.

BİR ÇIKMAZ DA ABD’DE

Politik krizin bir de Amerika perdesi var. Ukrayna desteğinden bıkan Cumhuriyetçiler birkaç aydır yeni destek paketlerini onaylamıyorlar. Bu nedenle Ukrayna için ayrılan fon tükenme noktasına geldi. Biden, Ukrayna desteğini Cumhuriyetçilerin pek önemsediği İsrail desteğiyle birleştirerek ilacı ekmeğin arasında yedirmeye çalışsa da paket hala reddediliyor. Cumhuriyetçiler gerekçe olarak ülkenin güney sınırına güvenlik yatırımı yapılmadığını sunuyorlar. Pakette sınır güvenliği için daha büyük bir yatırım olursa onaylayacaklarını söylüyorlar.

Ancak bu Biden yönetimini iki sebepten ötürü köşeye sıkıştırıyor. Birincisi, Cumhuriyetçilerin kendi hazırladıkları pakette aynı Biden’ın yaptığı gibi “ekler” yaptılar. Sınır güvenliği bütçesini ABD Vergi İdaresi'nden (IRS) keserek ödemek istediler. Bu da kendileri gibi birçok zenginden alınacak vergide kesintiler olması anlamına geliyor. Toplam bütçede 26 milyar dolara kadar varan bir açık yaratacak böylesi bir paketin Demokrat kontrolündeki Senato’dan geçmesi de beklenemez.

Biden’ın ikinci çekincesi ise zaten anketlerde geriyken sınır güvenliği yatırımlarıyla Latino azınlıkları kızdırma ihtimaliydi. Biden zaten İsrail desteğiyle Müslümanları kaybetmişti. Azınlık desteği olmadan Trump’ı nasıl yenecekti?

Ancak ABD Başkanı, bu bütçeyi çıkarmak için eninde sonunda büyük tavizler verecek. ABD Kongresi 15 Aralık’ta tatile giriyor. Bu zamana kadar Kongre’nin hızlı bir şekilde onaylamaması halinde Ukrayna, cephe hattı boyunca daha da ağır mühimmat eksiği yaşamaya başlayacak.

Hem iç siyasette bölünmeler, hem de Batı ülkelerindeki desteğin azalması sonrası 2024 yılı Ukrayna için daha zor geçecek gibi gözüküyor.