Matrah düzenlemesinin ömrü bir hafta sürdü

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun ÖTV indirimi vaadinin ardından AKP iktidarı harekete geçti. ÖTV matrah düzenlemesi 24 Kasım’da Resmi Gazete’de yayımlandı. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, düzenlemenin 1 Aralık’ta yürürlüğe gireceğini söylemişti. Nebati’nin açıklamasının ardından otomobil satışları durma noktasına gelmişti.

DÜZENLEME BEKLENTİLERİN ALTINDA KALDI 

Ekonomim.com'dan Aysel Yücel’in haberine göre; Otomotiv sektöründe beklentilerin altında kalan ÖTV matrah artışı düzenlemesinin ömrü 1 haftayı geçemeyecek. Kurdaki yükseliş ve üretim maliyetlerindeki artış, 1 Aralık’ta otomobil fiyatlarında yeni zamları beraberinde getirecek. Gelen zamlarla birçok model yeniden bir üst dilime çıkacak.

ODD Başkanı Ali Haydar Bozkurt

Otomobil fiyatlarında belirli oranda indirim sağlayacak ÖTV matrah artışı düzenlemesi için 1 Aralık’a tarih verilmesi, otomotiv satışlarını durma noktasına getirmişti. Çünkü ilk kez bir matrah düzenlemesi için önden tarih verildi, bu da sektörde beklenti yarattı. Sektörden gelen tepkiler dikkate alınarak, tarih öne çekildi. 24 Kasım Perşembe günü ÖTV matrah artışı yapıldı. Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) Başkanı Ali Haydar Bozkurt ve birçok sektör temsilcisi yapılan güncellemenin beklentileri karşılamadığını ifade etti. Yüksek enflasyon paralelinde sektör en az yüzde 100 matrah artışı beklerken, bu oran yüzde 40 ile yüzde 53 arasında değişen oranlarda kaldı. En son Ağustos 2021’de yapılan bir önceki matrah güncellemesinden önce yaklaşık 50 farklı model yüzde 80’lik dilimin altında kalıyordu. O tarihten itibaren döviz kurunda yaklaşık yüzde 90 artış olması, üretim maliyetlerinin yükselmesi ve bu maliyetlerin araç fiyatlarına yansımasıyla neredeyse tüm modeller yüzde 80’lik dilime girdi. Yeni matrah düzenlemesi, sınırlı sayıda modelin bir alt vergi dilimine düşmesini sağladı. İndirim oranı da yüzde 5,5 ila yüzde 19 arasında değişti.

“ZAMLAR SADECE KUR ARTIŞI KAYNAKLI DEĞİL”

Ancak matrahla ilgili asıl büyük sorun düzenlemenin bir hafta bile ömrünün olmaması. Otomobil fiyatları en çok euro kurundan etkiliyor. Kurdaki hareketlilik de hemen fiyatlara yansıyor. Son aylarda kurun hareketlenmesi ile otomobil fiyatlarının üst üste zamlanmasına neden oldu. Özellikle eylül ayından bu yana birçok marka bir ayda üç kez zam yapmaya başladı. Sadece son bir ayda 18,20’den 19,40’ yükselen euro kuru, otomobil fiyatlarının ortalama yüzde 4 yukarı çıkmasına neden oldu. Zam sonrası ÖTV dilimi değişen bazı modellerde bu oran çok daha yüksek. Konuştuğumuz marka temsilcileri ve sektör uzmanları 1 Aralık’ta yeni zamların yolda olduğunun sinyallerini verdi. Yapılan zamlar sadece kur artışı kaynaklı da değil. Üretim maliyetlerindeki artış da fiyatları artıran bir diğer önemli unsur.

“YENİ ZAMLARLA MATRAH AVANTAJI KAYBEDECEK”

Cardata’nın Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın

Otomotiv veri analiz şirketi Cardata’nın Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın, yüksek enflasyonun olduğu ve kurun hızlı yükseldiği dönemlerde ayda birkaç kez zam yapılmasının kaçınılmaz olduğunu ifade ederek, “Önümüzdeki haftada yeni zamlar bekliyoruz. Yılbaşına kadar otomobil fiyatlarının ortalama yüzde 5-10 zamlanacağını öngörüyoruz. Önümüzdeki haftadan itibaren birçok modelin matrah artışıyla kazandığı vergi avantajını kaybedecek” dedi.

“YÜZDE 45 ÖTV’Lİ ARAÇ KALMAYACAK”

Matrah düzenlemesi sonrası en düşük vergi dilimi olan yüzde 45 ÖTV dilimine sadece bir model girebildi. O da Hyundai’nin Türkiye’de ürettiği i10 modeli oldu. Matrah güncellemesiyle i10’un fiyatı yüzde 15 düşüşle 282 bin 750 TL’ye kadar indi. Ancak, Hyundai, yeni güncel fiyat listesini açıklarken bu rakamların 30 Kasım’a kadar süreceğinin sinyallerini verdi. Hyundai yetkilileri, zam oranı konusunda net bir rakam vermese de bayilerden edindiğimiz bilgilere göre, şirket, 1 Aralık’ta yüzde 7’nin üzerinde zam yapmayı planlıyor. Bu da i10’un yüzde 45 ÖTV diliminde 1 hafta ancak kalabileceği anlamına geliyor. Diğer yandan yüzde 60 ÖTV dilimine giren ve daha fazla talep gören i20’nin de bir üst vergi dilimine çıkacağı öngörülüyor. Fiat Egea, Renault Clio gibi diğer çok satan modellerde de benzer durum yaşanacağı belirtiliyor. Matrah artışı öncesi, yüzde 80 ÖTV diliminin altında sadece 2-3 model kalmıştı. Sektör temsilcileri, gelen zamlarla ocak ayına kadar yeniden alt vergi diliminde araç kalmayacağını dile getiriyor. Geçen hafta perşembe günü yapılan düzenlemeyle de yüzde 45 ÖTV oranı için esas alınan matrah eşiği 120 bin liradan 184 bin liraya, yüzde 50 ÖTV oranı için esas alınan matrah eşiği 150 bin liradan 220 bin liraya, yüzde 60 ÖTV oranı için esas alınan matrah eşiği 175 bin liradan 250 bin liraya, yüzde 70 ÖTV oranı için esas alınan matrah eşiği 200 bin liradan 280 bin liraya çıkarıldı. Diğer yandan, sektör temsilcileri, her ne kadar Türkiye’deki ÖTV sisteminin kökten değişmesi gerektiğini vurgulasa da, devletin otomobilden sağladığı ÖTV gelirini özellikle de bu dönemde kaybetmek istemeyeceği görüşünde birleşiyor.

“FIRSATÇI” BAYİLERDE LİSTE FİYATINDA ARAÇ BULUNAMIYOR

ÖTV matrah artışı, belirsizlik nedeniyle talebini erteleyen tüketiciyi hareket geçirse de bayiye giden müşterilerin çoğu umduğunu bulamadı. Çünkü tedarik sıkıntısı nedeniyle araç bulmakta zorluk yaşandı. Özellikle en çok satan ve fiyatı en uygun olan Renault Clio, Fiat Egea, Hyundai i20 gibi yerli üretim araçlarda son aylarda sınırlı sayıda üretim yapıldığını aktaran sektör temsilcileri, mevcut araçların da kısa sürede tükendiğini ifade etti. Öte yandan, bayiye giden bazı müşteriler, markaların liste fiyatının üzerinde rakamlarla karşılaştı. Bazı “fırsatçı” bayiler, aksesuar oyunu ile fiyatı yukarı çekiyor. Şöyle ki, bazı bayilerin, ellerindeki araçlara çeşitli aksesuarlar ekleyerek, otomobili liste fiyatının üzerinde satarak kar yapmaya çalıştığı öne sürülüyor. Bu bayilerin aradaki farkı faturasız olarak aldığı, bir nevi vergi kaçırdığı iddia ediliyor. Her ne kadar markalar, bu tür olayları önlemek için ‘gizli müşteri’ timi oluşturup denetimleri artırsa da, sorun çözülemiyor.

ARZ SORUNU İKİNCİ EL PİYASASINA YARADI

Otoshops Genel Müdürü Melih Mutlu

Sıfır kilometre araçlarda yaşanan arz sorunu ikinci el otomobil piyasasına yaradı. İkinci el otomobil sektörü oyuncularından Otoshops Genel Müdürü Melih Mutlu, matrah güncellemesinin ikinci el piyasasına etkilerini değerlendirdi. Mutlu, matrah artışıyla öncelikle pazardaki belirsizliğin ortadan kaldırıldığını ve bu durumun yeniden piyasayı hareketlendirdiğini belirterek, “Tüketiciler, erteledikleri alım kararlarını hayata geçirmek istese de satın alma aşamasında bu sefer de tedarik sorunu ile karşılaştılar. Bu sebeple ikinci el araçlara olan talep de önümüzdeki günlerde artacak ve pazarda hareket başlayacak. Aralık ayında ve yeni model yılı itibarıyla gelecek olan maliyet kaynaklı artışlar, talebini erteleyen tüketicilerin hem sıfır hem de ikinci el araç alımını tetikleyecektir” açıklamasını yaptı. Uzmanlar sıfır araçlara gelen zamlar ve ikinci ele artan taleple fi yatların daha da yukarı çıkacağını ifade ediyor. Diğer yandan, matrah artışından olumlu etkilenen bir diğer grup da düzenleme kapsamına girmese de fiyatı 595 TL’nin üzerinde olan daha üst segment araçlar oldu. Gülan Otomotiv Yönetim Kurulu Başkanı Alp Gülan, “Belirsizliğin ortadan kalkması ile araç alımını öteleyen C SUV ve D segmenti müşterisi de alıma geçti. Bu araçların satışındaki durgunluk kaktı” dedi.