100 yaşındaki büyük tarihçi Halil İnalcık yaşamını yitirdi

TBMM Genel Sekreteri Doç.Dr. İ. Neziroğlu Büyük tarihçi Prof.Dr. Halil İnalcık'ın yaşamını yitirdiğini Twitter hesabından duyurdu.

‘Fikir hürriyetini muhafaza etmek gerekiyor’

İnalcık, geçtiğimiz yılın Eylül ayında Hürriyet’ten Güliz Arslan’a verdiği söyleşide “Bu sıkıntılı devir geçecek” demişti.

İnalcık, Arslan’ın “100 yaşında bir tarihçi olarak Türkiye’nin bugününe bakınca ne hissediyorsunuz?” sorusunu şöyle yanıtlamıştı: “Sıkıntılı bir devir yaşıyoruz. Ama geçecektir. Tarihimizde bu dalgalanmalar olmuştur. Günlük siyasetle ilgili bir şey söylemek istemiyorum çünkü ben siyasetin üzerindeyim, bilim adamıyım. Kehanette bulunmaya girişmem. Yanlış yerlere çekilebilir. Ama bir sosyal tarihçi olarak durumu görüyorum. Reaksiyon halindeki gençliğin görüşlerini tespit ediyorum.”

Türkiye’nin bir dönüm noktasında olduğunu söyleyen İnalcık, sözlerine şöyle devam etmişti: “Sadece Türkiye de değil, bence insaniyet son asırda istikametini kaybetti. Kendi rahatı için düşmanını nükleer silahlarla ezmek gibi yollara sapıyorlar. Ama bunlara bakıp yılmamalı. Bu memlekete ve geleceğine güvenerek çok çalışmalı. Esas mesele fikir zenginliğidir. O yüzden ne olursa olsun fikir hürriyetini muhafaza etmek gerekiyor.”

Halil İnalcık kimdir?

Dünyaca ünlü tarihçimiz Halil İnalcık, 26 Mayıs 1916’da İstanbul’da dünyaya geldi. Çocukluğu hep savaş yıllarında geçen İnalcık, 1924 yılında, ailesiyle birlikte Ankara’ya yerleşti ve ilkokulu burada, Gazi İlkokulu’nda bitirdi. Babası Seyit bey ailesini bırakıp Mısır’a yerleştiği için Halil İnalcık’ı annesi büyüttü. Ortaokulda yatılı olarak Sivas Öğretmen Okulu’na verilen İnalcık, 1932 yılında ise Balıkesir Necatibey Öğretmen Okulu’na nakledildi. Burada, fizik dalında Nusret Kürkçüoğlu, edebiyat dalında ise edebiyat tarihçisi Abdülbaki Gölpınarlı gibi ünlü hocalardan ders aldı.

İnalcık’ın İstanbul arşiv belgelerinden derleyerek hazırladığı bu çalışması, Türk Tarih Kurumu tarafından yayımlandı. Belgelere dayanarak hazırlanmış bu tez büyük ilgi uyandırdı. Öyle ki o sırada dekan olan Enver Ziya Karal’ı Bulgar elçiliğinden bir heyet ziyaret etti ve bu tezin Bulgar tarihine yaptığı katkılardan dolayı tebriklerini sundu. Bu da, İnalcık’ın ileride birçoklarının kabul edeceği tarafsız ve doğru tarih yazımı konusundaki hassaslığına bir örnek oluşturdu.

İnalcık’ın başarılarının bir başka göstergesi de aldığı fahri doktora payeleri. Boğaziçi, Uludağ, Selçuk, Atina, Kudüs İbrani ve Bükreş üniversitelerinden doktora payeleri onun başarısının uluslararası platformda da takdir edildiğini gösterir. İnalcık, 1986’da Amerikan Akademisi’ne, 1993’te British Academy’e üye seçildi ve böylece uluslararası alanda seçkin bir yer alan ilk tarihçimiz oldu. İnalcık, iyi bir araştırmacı olmasının yanında yetiştirdiği öğrencilerle de Türk tarihçiliğine değerli katkılarda bulunuyor.

İnalcık, 1972’de otuz yıl ders okuttuğu Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’nden emekli olunca, Chicago Üniversitesi tarih bölümüne davet edildi. Burada on beş öğrenci yetiştirdikten sonra 1986 yılında ikinci kez emekli oldu.

Halil İnalcık'ın eserleri

-The Ottoman Empire, The Classical Age, 1300-1600, London, 1974. (Dünyada ders kitabı olarak okutuluyor.)

-Studies in Ottoman social and economic history, London, 1985.

-The Middle East and the Balkans under the Ottoman Empire, Bloomington, 1993.

-Süleyman the second and his time, Istanbul, 1993.

-An Economic and Social History of the Ottoman Empire (Donald Quataert ile birlikte), Cambridge, 1994.

-From empire to republic: essays on Ottoman and Turkish social history, Istanbul, 1995.

-History of Humanity (editor, Peter Burke ile birlikte), 1999.

-Essays in Ottoman History, Eren Yayıncılık.

 -Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi Cilt 1 /1300-1600, Eren Yayıncılık, Prof. Dr. Donald Quataert ile, 2001.

-Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi Cilt 2 / 1600-1914, Eren Yayıncılık, 2004.

-Osmanlı İmparatorluğu - Toplum ve Ekonomi, Eren Yayıncılık.

-Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600), Yapı Kredi Yayınları, 2003.

-Tanzimat ve Bulgar Meselesi, Eren Yayıncılık.

-ABD Tarihi, Allan Nevins/Henry Steele Commager (çeviri) Doğu Batı Yayınları, 2005.

-Şair ve Patron, Doğu Batı Yayınları, 2003.

-Balkanlar (Prof. Dr. Erol Manisalı ile).

-Atatürk ve Demokratik Türkiye, Kırmızı Yayınınları, 1.Baskı: Temmuz 2007 - 2.Baskı: Aralık 2007.

-Devlet-i Aliyye, 2009

-Kuruluş - Osmanlı Tarihini Yeniden Yazmak

-Tanzimat, Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu (Mehmet Seyitdanlıoğlu ile birlikte) İş Bankası Kültür Yayınları, 2011.

-OSMANLILAR, Fütühat ve Avrupa İle İlişkiler

-Has-Bağçede 'Ayş u Tarab - Nedimler Şairler Mutripler, İş Bankası Kültür Yayınları, 2011.

-Kuruluş ve İmparatorluk Sürecinde Osmanlı

-Osmanlılar, 2010.

-Kuruluş ve İmparatorluk Sürecinde Osmanlı, 2011.

-Rönesans Avrupası Türkiye'nin Batı Medeniyetiyle Özdeşleşme Süreci, İş Bankası Kültür Yayınları, 2011.

-Osmanlı ve Modern Türkiye, Timaş Yayınları, 2013.

-Devlet-i 'Aliyye: Tagayyür ve Fesad, Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar II, İş Bankası Kültür Yayınları, 2014.