ATC’de 17 Aralık kırılması

Ankara ile Washington arasında, Gezi Parkı protestocularına gösterilen aşırı polis şiddeti ve 17 Aralık yolsuzluk operasyonları nedeniyle ilişkilerde yaşanan gerilim, iki ülke arasında işbirliğini geliştirmek amacıyla yapılan Amerikan Türk Konseyi (ATC) toplantılarına da yansıdı. Toplantılara yıllardır cumhurbaşkanı, başbakan veya bakan düzeyinde katılan Türkiye, bu yıl yapılan 33. ATC Konferansı’na ilk kez “bürokrat”düzeyinde katıldı. AKP hükümeti, ATC Başkanı James Holmes’in, Gezi protestoları ve 17 Aralık operasyonları sonrasındaki eleştirel açıklamalarına konferansı boykot ile karşılık verince, Holmes istifa ettiğini açıkladı.

33. yılda boykot

Türkiye ile ABD arasında başta savunma ve biyokimya sektörleri olmak üzere işbirliğini geliştirmek amacıyla kurulan ve her iki ülkenin en büyük şirketlerinin üyesi olduğu ATC’nin her yıl yapılan geleneksel konferansı dün Washington’da başladı. Bu yıl 33.’sü yapılan ATC Konferansı’na ilk kez Türkiye’den üst düzey katılım olmaması dikkat çekti.

Geçmiş yıllarda yapılan ATC toplantılarına Türkiye, ABD tarafıyla da mütekabiliyet çerçevesinde, cumhurbaşkanı, başbakan, başbakan yardımcısı, dışişleri ya da savunma bakanı düzeyinde katılmıştı. Hükümet bu yılki konferans için düzeyi düşürerek “bürokrat” düzeyinde temsil kararı aldı. Toplantıya Savunma Sanayi Müsteşarlığı görevine yeni atanan İsmail Demir ile Genelkurmay Başkanlığı Plan Prensipler Başkanı KorgeneralAlpaslan Erdoğan gönderildi.

Yolsuzluk eleştirisi rahatsız etti

Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgilere göre, Başbakan Tayyip Erdoğan ve kurmayları, ATC Başkanı emekli Büyükelçi James Holmes’in özellikle 17 Aralık operasyonları sonrasında verdiği mülakatları gerekçe göstererek toplantılara katılım düşürdü.

ATC Başkanı Holmes’in Ankara’da rahatsızlık yaratan demeçlerinden biri Cihan Haber Ajansı’na yaptığı “ABD iş dünyasının Türkiye’deki siyasi tartışmaları, yolsuzluk ve rüşvet operasyonu hakkındaki gelişmeleri yakından takip ettiğini ve Türkiye’deki ticari iklimin etkilenme potansiyeli sebebiyle kendisinin ve Amerikalı yatırımcıların kaygılı olduğunu” belirten açıklamalar olduğu ileri sürüldü. Holmes bu demecinde ayrıca, hukuk kuralları, yargı bağımsızlığı ve kurumsal şeffaflık tartışmalarının yatırımcı güvenine katkıda bulunmadığını da belirtmişti.

‘Kırılganlığın sebebi Erdoğan’

Holmes yine bu yıl gazetemiz Cumhuriyet’e verdiği röportajda, yazarımız Leyla Tavşanoğlu’nun sorularını yanıtlarken, “Erdoğan’ın sert tutumu nedeniyle Türk-Amerikan ilişkilerinde kırılganlık yaşandığı” tespitinde bulunmuştu.

Holmes son olarak mayıs ayında Washington’da hükümete yakınlığıyla bilinen SETA isimli araştırma kuruluşunun düzenlediği panelde, katılımcılara “Türkiye’nin demokrasisine kaç puan verirsiniz?” sorusu nedeniyle hükümet çevrelerinden tepki toplamıştı.

ABD tarafında yüksek katılım

Ankara’nın ‘boykot’ kararına karşın ABD tarafı ATC Konferansı’na protokolde bakan seviyesine denk gelen ABD Ticaret Yüksek Temsilcisi Michael Froman’ı gönderdi. Daha önceki temaslarda ABD Ticaret Temsilcisi’nin Türkiye’deki muhatabı “Ekonomi Bakanı”olmuştu. Türkiye’nin düşük seviyeli katılımı üzerine ABD Dışişleri ve Savunma bakanlıklarından da bakan ya da müsteşar yerine, müsteşar yardımcısı seviyesinde katılım gerçekleşti.

Holmes: Kararın muhatabı Türkiye’de

Diken internet sitesi muhabiri İlhan Tanır’a Washington’da konuşan Holmes, görevinden istifa ettiğini ve bunun sorumlusunun Türkiye’de aranması gerektiğini bildirdi. Konferansa katılan isimlerden Süreyya Yücel Özdende istifayla ilgili şu yorumu yaptı:

“Anladığım kadarıyla Büyükelçi Holmes Türkiye’deki hükümet çevrelerini biraz rahatsız edici hareketler yaptı. Bu demeç de olabilir, röportajlar da olabilir. Şöyle bir görünüm oluştu; burada Türkiye ile ilgili olarak önemli bir kuruluşa başkanlık ederken, mevcut hükümetin aleyhine birtakım davranışlarda bulunuyor veya beyanatlar veriyor izlenimini verdi.”

Özden, Holmes’in hangi beyanatlarının hükümeti rahatsız etmiş olabileceği sorusuna ise, “Hükümeti rahatsız ettiğine göre daha çok demokrasi ile ilgili konulardaki beyanatları olmalı, Türkiye’deki demokrasi ve siyasi ortam ile ilgili sözler olmalı” yanıtını verdi.