Ayrımcılığa karşı bir yasa olmalı

Robert Wintemute uzun süredir LGBTT hakları için uğraşan bir avukat. Yeni anayasanın gündeme oturduğu günlerde LGBTT bireyler de hakları için mücadele ediyor. Wintemute da Lambdaİstanbul tarafından LGBTT bireylere hukuksal destek sağlaması için davet edildi. Aynı zamanda LGBTT Onur Haftası’nın başlamasıyla birkez daha seslerini ortaklaşa duyuracak olan LGBTT bireyler yasalar önündeki mücadelelerini de yapacakları etkinliklerle görünür kılmayı hedefliyorlar. Öte yandan Wintemute, Türkiye’nin dünya geneline göre LGBTT yasaları bakımından iyi bir noktada olduğunu düşünüyor. Her yıl katılım sayısı giderek artan Onur Yürüyüşü’ndeki polis korumasının birçok Avrupa ülkesine örnek olacak nitelikte olduğunu söylüyor.

- Dünya genelinde LGBTT haklarını insan hakları açısından değerlendirebilir misiniz?

LGBTT toplulukları dünyanın her ülkesinde var ama sadece on ülkede çiftler için yasal evlilik var. Avrupa’da 20’ye yakın ülkeyse kayıtlı partnerlik hakkı tanıyor. Bu işin bir kısmı. Öte yandan -İran, Suudi Arabistan gibi- beş ülke cinsel birleşmeyi ölümle cezalandırmayı sürdürüyor. 70 civarında ülkede de ölüm değil ama suç yasası bulunuyor. Bu yüzden Türkiye’yi ortalarda bir yere koyabiliriz. LGBTT bireylere karşı herhangi bir suç yasası yok. Bu iyi bir haber ama ayrımcılıkla ilgili net bir yasa da yok. Türkiye’deki LGBTT bireyler, ilgili bir davada uluslararası mahkemelere gitmek zorunda. Bu yüzden açık bir yasa olması iyi olur. Şuna da dikkat etmek lazım. Çoğu ülkede ayrımcılıkla ilgili yasalar kamu kuruluşlarını bağlıyor, özel sektöre pek karışmıyor. Eğer böyle bir yasa girişimi varsa hem kamu hem de özel sektörü bağlayıcı nitelikte olmalı.

- Türkiye’de LGBTT bireyler için askerlikten muaf olma prosedürü çok ağır. Bu konuyu inceleme şansınız oldu mu?

ABD ve İngiltere gibi birçok ülkede sorun -eğer askerlik hizmeti gönüllüyse- buna LGBTT bireylerin de başvurabilmesi. Türkiye’de bu zorunlu bir görev. Bu yüzden farklı bir durum söz konusunu. 70’li yıllarda ABD’de Vietnam’a gitmek istemeyen çok insan gay gibi davranıyordu. Eğer LGBTT bireylerin eşit haklara sahip olması gerektiğini söylüyorsak onlar da bu zorunlu askerlik hizmetini yapmalı. Orduda bir saldırı ya da tacize uğruyorlarsa onları korumak da ordunun görevi. Eşcinselseniz yapmanız gereken askere gitmek. Gay olduğunuzu ispatlamanız bir şey ifade etmez. Çünkü gay olmak bir sağlık problemi değil.

- LGBTT bireyler için yasa tek bağlayıcı değil. Kurumların tavırları da önemli.

Yasanın çok açık olması gerekir. Çünkü hükümetler her zaman yasaları manipule edebilir. Açık bir yasa koruma sağlar. Bu gibi bir durumda ikinci bir seçenekse Lambda gibi bir organizasyona başvurmak. Böylece bir avukatla temasa geçebilirler.

- En iyi yasalar hangi ülkede var?

Kanada, Güney Afrika, Avrupa’da Hollanda, İspanya, İngiltere ve İsveç arasında bir yarış var. Asya’da pek fazla isim veremeyeceğim ama Nepal ilk sırada. Üst mahkemenin ayrımcılığa karşı emsal kararları var.

- Siz kendi mücadelenizi anlatır mısınız?

Şanslıydım ki net bir ayrımcılıkla karşılaşmadım. İki tür ayrımcılık var. Biri suç yasalarında ki neyse ki bu beni etkilemedi. Diğeri öğrenciyken ya da yeni bir işte. Burada da net bir ayrımcılıkla karşılaşmadım. Ancak üçüncü bir durum var ki, ilişkiniz devlet tarafından geçerli sayılmadığında büyük zorluk yaşıyorsunuz.

- Cinsel ayrımcılığa karşı bir avukatın uğraşması gereken en zorlu prosedür nedir?

Hâkimleri eğitmeniz lazım. Çünkü hakimler genelde bir önceki jenerasyondan oluyor. Zorluğun bir kısmı LGBTT bireylerin kim olduğunu anlatmak. Hükümet yetkilileri ve polis için de aynı şey geçerli. Birçok ülkede şehirler ve kırsal arasında fark var. Çoğu ülkede en zoru bir köyde lezbiyen ya da gay olmak.

- Bu tip davalarda uzmanlık bir avukat için önemli midir?

Evet, çünkü eğer davalı taraf, bir kurum ya da şirketse çok iyi avukatları olacaktır. Zorluk bunu ödemenin bir yolunu bulmak. Özel avukatlar bazen problemi başka taraflara çekmenin bir yolunu buluyor. Mahkemede ayrımcılığı ispatlamak zor çünkü bedeli pahalı oluyor. Bir keresinde Londra’da bir arkadaşım için bir ırkçılık davası almıştım. Bunu bedava yaptım ama başka bir avukat için bu parayı ödemeye bazen değmeyebilir. Ancak medyada görünen birkaç dava varsa bu insanların bakışını değiştirebilir.