Bağımlı olabilirsiniz! Hemen testi çözün

Dr. Bora Küçükyazıcı, Cumhuriyet Cumartesi için yazdı.

Dijital alanda sosyalleşmeyi çok sevdik. Sosyal platformlarda oyun oynayarak ve film-dizi izleyerek vakit geçiriyoruz, merak ettiğimiz kişilerin hesaplarını stalk yapıyoruz, beğendiklerimizi swipe yaparak tanışıp, like atarak beğeni sunup DM’den yürüyerek iletişim kuruyoruz. Tüm bu yeni yaşam alışkanlıklarının beklenen olumsuz etkisi ise dijital bağımlılık. 

Dünyada aktif sosyal medya kullanıcı sayısı 4.1 milyar kişi, günde ortalama 6 saat 55 dakika internet kullanıyoruz, sosyal medyada geçirilen günlük ortalama süresimiz Türkiye’de 3 saat 50 dakika.

10 SORUDA KENDİNİ TEST ET

Aşağıdaki 10 sorudan 5 ve daha fazlasına evet yanıtı veriyorsan, internet kullanımının bağımlılık düzeyinde olma riski yüksek. 5 ve daha fazla soruya evet yanıtı verenlerin, zaman ve yaşam planı düzenlemesi için uzman desteği almaları öneriliyor.

1. İnternette çevrimiçi olmadığınız zamanlarda da, en son çevrimiçi olduğunuz anı veya bir sonraki çevirimiçi olacağınız anı düşünüyor musunuz?

2. Günlük internet bağlanma süresiniz, daha fazla çevrimiçi olma isteğinizle son 3 ay içinde artış gösterdi mi?

3. Sosyal medya kullanma sürenizi kontrol altına almak için başarısız denemeleriniz oldu mu?

4. Aileniz ve sevdiklerinizle birlikte zaman paylaşmak yerine, çevirimiçi olup ekranda olmayı tercih ediyor musunuz?

5. İnternet bağlantı sürenizin azaldığı günlerde kendinizi huzursuz hissediyor musunuz?

6. Gün içinde planladığınızdan daha fazla mı çevirimiçi oluyorsunuz?

7. Bilgisayar ve akıllı telefon uzun süre kullanım nedeniyle sevdiğiniz kişilerle aranızda anlaşmazlık çıkıyor mu?

8. İnternet kullanım süreniz hakkında ailenize, arkadaşlarınıza, sevdiklerinize süreyi daha az göstermek adına yalan söylüyor musunuz?

9. İnternet ve sosyal medya kullanım amacınız yaşam sorunlarından uzaklaşmak ve düşüncelerinizin dağılması için mi?

10. Ekranda geçirdiğiniz süre nedeniyle, sosyal yaşamda arkadaşlarınızla, sevdiklerinizle planlarınızı erteliyor musunuz?

Dopamin banyosu

Beynimizdeki nücleus akumbens çekirdekileri, öğrenme, motivasyon ve haz ilişkisini kuran ilkel beyin bölgeleridir. Akumbens çekirdekleri, aktive olduklarında salgıladıkları dopamin ile kişinin haz duygusu ve başarma güdüsünü harekete geçirir. 

Elsevier Neuropsychologia’da 2013 yayınlanan araştırmaya göre, kişilerin akumbens çekirdeklerinin hangi durumda aktif olduğu ve dopamin salgıladığı fMRI görüntüleme ile araştırılmıştır. Sosyal medyada ve ekranda geçirilen süre sırasında beyindeki haz ve ödül merkezi olan akumbens çekirdeklerinin aktif durumda olduğu görüntülenmiştir. Yani ilkel beyin bölgemiz, biz sosyal medyada gezinip dururken dopamin banyosu yapmaktadır. 

Uyuşturucu madde olan Kokain kullanmak, bu ilkel beyin bölgesindeki akumbens çekirdeklerin sınırsızca dopamin salgıladığı bir diğer durumdur.

Evet, kokain kullanan kişinin beyninde de aynen sosyal medyada gezinen kişinin beynindeki etkinin aynısı gerçekleşmektedir: akumbens çekirdeklerinden dopamin salgılanması.

Yanınızda, karşınızda, odasında masum masum ekran karşısında oturan, elindeki akıllı telefona dalıp gitmiş olan kişinin beyninde neler olduğunu artık biliyorsunuz.