Cari açık azaldı

Merkez Bankası, Eylül ayı Ödemeler Dengesi sonucunu açıkladı. Buna göre, bu yılın Eylül ayında cari açık, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 8.7 oranında azalarak 952 milyon dolardan 869 milyon dolara geriledi.

Bu gelişmede, ödemeler dengesindeki dış ticaret açığının bir önceki yılın Eylül ayına göre yüzde 21.3 düşerek 2 milyar 704 milyon dolara gerilemesi etkili oldu. Öte yandan, söz konusu ayda hizmetler dengesi kaleminden kaynaklanan net gelirler geçen yılın aynı ayına göre yüzde 12.5 azalarak 2 milyar 468 milyon dolara düşerken, gelir dengesi kaleminden kaynaklanan net giderler ise yüzde 17.9 artarak 817 milyon dolara yükseldi. Cari transferlerden kaynaklanan net girişler de yüzde 48.7 azalarak 184 milyon dolar olarak gerçekleşti. Bu yılın Ocak-Eylül döneminde ise cari açık, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 75.9 azalarak 35 milyar 890 milyon dolardan 8 milyar 644 milyon dolara geriledi.

Bavul ticareti yüzde 24.3 azaldı

Bu yılın ilk dokuz ayında, dış ticaret dengesi 2008 yılının aynı dönemine oranla yüzde 62.2 azalarak 17 milyar 41 milyon dolarlık açık verdi. Aynı dönemde alt kalemler itibarıyla incelendiğinde, altın dahil ithalat harcamalarının geçen yıla oranla yüzde 38.8 azalarak 100 milyar 143 milyon dolara ve ihracat gelirlerinin yüzde 30.5 azalarak 73 milyar 115 milyon dolara düştüğü görüldü.

Ocak-Eylül döneminde bavul ticareti gelirleri, Eylül ayı verisinin 316 milyon dolar olarak gerçekleşmesi sonucu geçen yılın Ocak-Eylül dönemine göre yüzde 24.3 azalarak 3 milyar 500 milyon dolara geriledi. Bavul ticaretine ilişkin tahminler çerçevesinde 3 milyar 653 milyon dolar olarak gerçekleşen Ocak-Ağustos dönemi bavul ticareti gelirlerinin, TÜİK tarafından kesinleştirilen aynı dönem anket sonuçlarının toplam 469 milyon dolarlık azalış göstermesi etkili oldu. Parasal olmayan altın kalemi, geçen yılın dokuz aylık döneminde 2 milyar 480 milyon dolar net çıkış kaydetmişken, bu yılın aynı döneminde 2 milyar 682 milyon dolar net giriş kaydetti.

Hizmetler dengesi dokuz ayda 13 milyar dolar fazla verdi

Bu yılın dokuz aylık döneminde turizm gelirlerinin 2008 yılının aynı dönemine göre yüzde 7 azalarak 16 milyar 237 milyon dolara gerilediği, turizm giderlerinin ise yüzde 12.5 artarak 2 milyar 931 milyon dolara yükseldiği gözlemlendi.

Ocak-Eylül dönemi net turizm gelirleri, Eylül ayında 2 milyar 499 milyon dolar olarak gerçekleşmesi sonucu, geçen yılın Ocak-Eylül dönemine göre yüzde 10.4 azalarak 13 milyar 306 milyon dolara düştü. Taşımacılık kaleminde 2008 yılının dokuz aylık döneminde 97 milyon dolar net çıkış olmuşken, bu yılın aynı döneminde gerçekleşen net giriş 1 milyar 67 milyon dolar oldu.

Yurtiçinde yerleşik inşaat şirketlerinin yurtdışında gerçekleştirdikleri inşaat hizmetlerinden kaynaklanan net döviz girişi, 2008 yılının Ocak-Eylül dönemine yüzde 9.3 artarak 787 milyon dolar oldu. Geçen yılın Ocak-Eylül döneminde toplam 13 milyar 812 milyon dolar fazla veren Hizmetler Dengesi kalemi, bu yılın aynı döneminde 13 milyar 45 milyon dolar fazla verdi.

Gelir dengesi yüzde 4 azalış gösterdi

Ücret ödemeleri ve yatırım geliri kalemlerinden oluşan gelir dengesi kalemi, 2008 yılının dokuz aylık dönemine göre yüzde 3.9 azalarak 6 milyar 105 milyon dolar net çıkış kaydetti. Yatırım geliri kaleminin altında büyük ölçüde kar transferlerinden oluşan doğrudan yatırımlar ve faizlerden oluşan diğer yatırımlarda gerçekleşen net çıkış, sırasıyla yüzde 18 düşüşle 1 milyar 859 milyon dolar ve yüzde 6.2 azalışla 4 milyar 189 milyon dolar olurken, portföy yatırımlarından kaynaklanan net giriş 20 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Bu yılın dokuz ayında uzun ve kısa vadeli kredilere ilişkin faiz giderleri, 2008 yılının aynı dönemine göre yüzde 7.6 azalarak 5 milyar 573 milyon dolar olarak gerçekleşti. Cari transferler kalemi, bu yılın Ocak-Eylül döneminde yüzde 13.4 azalarak 1 milyar 457 milyon dolar giriş kaydetti.

Dokuz ayda net sermaye girişi yarı yarıya düştü

Finans hesaplarında bir önceki yılın Ocak-Eylül döneminde 37 milyar 529 milyon dolar net sermaye girişi gerçekleşmişken, bu yılın aynı döneminde 2 milyar 460 milyon dolar tutarında net sermaye girişi oldu. Türkiye'deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri ve yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye'de gerçekleştirdikleri gayrimenkul alımlarını da içeren yurtdışında yerleşik kişilerin yurtiçinde yaptıkları net yatırımlar, geçen yılın Ocak-Eylül döneminde 14 milyar 208 milyon dolar olarak gerçekleşirken, bu yılın aynı döneminde yüzde 57.6 azalışla 6 milyar 21 milyon dolar oldu.

Yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye'de gerçekleştirdikleri net gayrimenkul alımları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 43.2 azalarak 1 milyar 265 milyon dolara geriledi. Yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında yaptıkları net yatırımlar ise yüzde 62.2 azalışla 853 milyon dolara geriledi. Doğrudan yatırımlar bu yılın Ocak-Eylül döneminde gerçekleşen net sermaye girişi, 2008 yılının aynı dönemine oranla yüzde 56.8 azalarak 5 milyar 168 milyon dolara düştü.

Bankalar 6.3 milyar dolar yurtdışı kredisi ödedi

Geçen yılın dokuz aylık döneminde 1 milyar 292 milyon dolar ihracat karşılığı yurtdışına açılan net açılırken, bu yılın aynı döneminde açılan net kredi miktarı 335 milyon dolar oldu. Bir önceki yılın Ocak-Eylül döneminde 4 milyar 989 milyon dolar artış gösteren bankaların yurtdışı muhabirleri nezdindeki döviz varlıkları, bu yılın aynı döneminde 3 milyar 542 milyon dolar azaldı. Geçen yılın Ocak-Eylül döneminde 43 milyar 621 milyon dolar artış gözlemlenen yükümlülükler kaleminde bu yılın aynı döneminde 6 milyar 649 milyon dolarlık azalış oldu.

Genel Hükümet, Eylül ayında kullanım veya geri ödemede bulunmamış ve böylece 2009 yılı Ocak-Eylül döneminde net geri ödeme miktarı 680 milyon dolarda kaldı, Yurtdışından sağlanmış olan kredilerle ilgili olarak, bu dönemde bankacılık sektörü 6 milyar 341 milyon dolar, diğer sektörler ise 7 milyar 331 milyon dolar net geri ödeme gerçekleştirdi. Bu dönemde yurtdışı bankaların yurtiçinde tuttukları net mevduat tutarı 6 milyar 450 milyon dolar tutarında arttı. Resmi rezervler, geçen yılın aynı dönemine göre 4 milyar 196 milyon dolar artarken, bu yılın aynı döneminde 666 milyon dolar azalış gösterdi.